یکی از ارکان های مهم انتخابات آزاد و دموکراتیک این است که روند انتخابات باید شفاف باشد و عموم شهروندان اطمینان داشته باشند که انتخابات بدون جعل، تخلف و تقلب برگزار می میشود. چنانچه انتخابات دور نخست ریاست جمهوری دور از تقلب و تخلف نبود ، شفافیت انتخابات را نیز زیر سوال برد، انتخابات اهمیت خود را در به وجود آوردن یک نظام مردم پذیر خدشه دار ساخت . انتخابات نمود عینی نظام دموکراتیک به حساب می آید. اگر دخل، تصرف و تقلب در انتخابات صورت بگیرد، نقش آن در تحکیم نظام دموکراسی و مردم سالاری خدشه دار می شود؛ زیرا دموکراسی مبتنی بر آزادی، برابری، عدالت و قانون پذیری است و انتخابات مخدوش نمی تواند مردم را به آزادی، برابری و عدالت نزدیک سازد.
عدم شفافیت در انتخابات در عین حالی که اصل انتخابات را زیر سوال می برد و از تأثیر گذاری آن در تغییر فرهنگ و ساختار سیاسی می کاهد، موجبات بی اعتمادی در جامعه نیز می شود.
وقتی در یک نظام سیاسی شهروندان به فرمانروایان شان اعتماد نداشته باشند، حکومت نمی تواند کارکردهای خود را به درستی در جامعه اعمال کند.
امروزه تمام مردم افغانستان اعم از مقامات دولتی، احزاب سیاسی، جامعه مدنی، رسانه ها و سایر طیف های اجتماعی از انتخابات شفاف و عادلانه حمایت می کنند؛ اما آنچه مهم است این است که در عرصه عمل کمتر کسی و یا جریانی به اصل شفافیت انتخابات پایبندی نشان می دهد.و بزرگترین تقلب ها را کسانی انجام دادن که در چوکی های بلند پای دولت وظیفه دارند.و حالا نیز در کپاین های انتخاباتی همین اشخاص در پهلوی کاندیدان وجود دارد. و همچان در نقاط دور دست زورمندان محلی نیز در تقلب ها گسترده دست داشتن همانطوری که می گویند در افغانستان مشکل در قانون نیست، بلکه مشکل در عمل به قانون است، درباره انتخابات نیز صدق می کند.چنانچه در انتخابات دور نخست کمیسیون های انتخاباتی در هر ارثه قانون شکنی نمودند،اعتماد مردم را نیز کمتر ساختن.کمبود برگه های رای دهی دست داشتن کارمندان این کمیسیون نشان میدهد که بیطرف نیستند.
این بدین معنا است که ما تا هنوز با فرهنگ دگرپذیری و قانون محوری بسیار فاصله داریم. تا زمانی که فرهنگ دموکراسی و انتخابات در جامعه نهادینه نشده باشد و تا وقتی که زمامداران ما به دموکراسی و انتخابات آزاد باور حقیقی پیدا نکنند، برگزاری انتخابات شفاف و عادلانه تا حدودی دشوار خواهد بود.
اگر در جریان انتخابات به ناظران ملی و بین المللی، رسانه ها و جامعه مدنی آزادی عمل داده شود، مثل انتخابات دور نخست نباشد و نقش مردم در انتخابات تقویت شود، می توان تا حد زیادی از تخلفات انتخاباتی جلوگیری نمود. از اینرو تنها تأکید و اظهار نگرانی نسبت به شفافیت انتخابات نمی تواند در این راستا مفید و راهگشا باشد، باید در کنار آن به مردم و نهادهای بیطرف فرصت داده شود تا ازاین روند به خوبی نظارت کنند و تقلب و تخلف در انتخابات را افشا کرده و به مراجع مربوطه گزارش دهند.