احمدعلی – فرزاد –
بودجه یک سند مالی است مربوط به در آمد و هزینه های دولت، بودجه پیش بینی است که چگونگی تحصیل منابع و استفاده از آن ها را در طول دوره زمانی خاص نشان می دهد. که یکی از وظایف عمده شواری ملی تصویب بودجه می باشد و قوه مجریه میکوشد که تمام اهداف و برنامه اساسی خود را که در زمان انتخابات به مردم وعده داده است در بودجه ملی بگنجاند.
یکی از موضوعات اساسی در اصول بودجه بحث توازن ولایتی است که یکی از موضوعات جنجال برانگیز بین پارلمان و قوه مجریه در افغانستان بشمار میرود. در این مقاله کوشش شده به بودجه ملی در سطح ولایت بررسی شود.
سوال که در اینجا مطرح میشود اینست که آیا بودجه بر مبنای ولایت متناسب است؟ آیا کار روی پروژه های ملی بحث متناسب بودن بودجه مطرح است یانه؟
در بودجه مالی سال 1393 که بالغ به 444.192 میلیارد افغانی که معادل (7.932 میلیارد دالر آمریکائی) پیشبینی گردیده است، که از این مقدار 275.750 میلیارد افغانی معادل (4.924 میلیارد دالر آمریکائی پیشبینی شده است که این ارقام در حدود 62% بودجه ملی را تشکیل می دهد و بودجه انکشافی سال مالی 1393 در حدود 168.442 میلیارد افغانی معادل(3.007 میلیارد دالر آمریکائی ) تخمین گردیده است.
در بودجه ملی امسال بلند ارقام به ولایت کابل اختصاص داده شده است که در حدود 000397,587 دالر است که کمترین بودجه به ولایت پنجشیر اختصاص داده شده در حدود 00015,431 میلیون دالراست.
ولایات درجه مانند کابل(000397,587 میلیون دالر) بلخ (00098,118 میلیون دالر) ننگرهار (000107,512 میلیون دالر) بدخشان (00062,952 میلیون دالر) کندوز( 00058,358 میلیون دالر) و کندهار (00076,193 میلیون دالر) می باشد.
در سند بودجه بر مبنای ولایات چند موضوع بشکل واضح مورد توجه قرار گرفته است:
1- پروژه های کلان ملی: پروژه های کلان ملی آندسته از پروژه های است در سطح ملی برای مردم افغانستان بسیار مهم بوده و می تواند زمینه رشد اقتصادی و اشتغال زایی را فراهم ساخته و مردم افغانستان را یک قدم به خود کفایی نزدیک بسازد در سند بودجه مالی سال 1393 توجه خاص صورت گرفته است و زیادترین ارقام پول به این بخش اختصاص داده شده است. که از جمله این پروژه ها میتوان ” ترمیم و تجهیزات وسایل نظامی مربوط وزارت دفاع ملی، ساختمان بند های برق در نقاط مختلف کشور، سرک گردن دیوار، پروژه راه آهن …… در سند بودجه مالی سال جاری در این پروژه ها در نظر گرفته و مبالغ زیاد برای تمویل این پروژه ها در نظر گرفته شده است. در این بخش توازن مطرح شده نمی تواند زیرا که نمی توان بند برق شاه وعروس که در کابل ساخته می شود در ولایات دیگر ساخت و به همین طور نمی توان خطوط راه آهن را در یک ولایت دیگر ساخت. یعنی که بنام پروژه ملی یاد شد مربوط تمام افغانستان است و فرق نمی کند که مربوط کدام ولایت و یا ناحیه است و مفاد آن به تمام مردم افغانستان میرسد.
2- پروژه های ضروری با توجه به خصوصیات ولایات: دراین بخش هر کدام از ولایات با توجه به الویت بندی در بخش های صحت، معارف، سرک سازی، شبکه برق و غیره در نظر گرفته شده است و مبلغ هم برای آن اختصاص داده شده است. حتی بعض ولایات وجود دارد که در قطار ولایات درجه سوم است ولی مقدار بودجه که به آن اختصاص یافته است به مراتب زیاد تر از ولایات درجه اول می باشد که میتوان از ولایت بادغیس نامبرد که بودجه آن در حدود(000092,11 میلیون افغانی) که به مراتب زیادتر از ولایت کندهار، کندوز و بدخشان می باشد. که توجیه که وجود دارد که اینست که یک تعداد از پروژه های که در الویت مردم است که در این ولایت در سالهای قبلی توجه نشده و یا کمتر توجه و یا پروژه های جدید که نیاز به کار در این ولایت دارد می باشد.
3- ولایات کمتر انکشاف یافته: که امسال هم مانند سالهای قبل در حدود سه میلیون افغانی برای ولایات کمتر انکشاف یافته که شامل ولایات پکتیکا، نورستان، سمنگان، سرپل، غور، دایکندی، ارزگان، زابل، فراه و بادغیس در نظر گرفته شده است و در سایر ولایات در حدود یک میلیون دالر در نظر گرفته شده است.
آنچه از بودجه مالی سال 1393 ارزیابی کرد اینست که تمام پروژه های ملی در اهداف اولیه دولت قرار دارد و آنچه ضرورت هر ولایت به منظور رشد و انکشاف اقتصادی و ضروریات ولایات بوده هم مد نظر قرار گرفته است.
له اسمانه سحر داسې اواز راغی
چې دا ځمکه په محنت باندې خواړه شي
په پیسو پسې پښتو پښتو نارې وی
پښتانه هم پاړسي وایي چې ماړه شي