گزارش حمید پژ مان خبرنگار افغان از سویس
همزمان با فرارسیدن شانزده همین سالگرد تخریب مجسمه های بودا دربامیان بدست طالبان ُ این جا در سویس پنجمین جشنوازه فرهنگی هنری شبی با بودا طی محفلی گرامیداشت به عمل امد دراین محفل فرهنگی افزون بر افغانهای پناهنده در سویس .
شماری از روشنفکران ژورنالستان و اهل مطبوعات از کشور سویس و پناهنده های از ایران هند کشور های افریقایی وسایرین شرکت داشتند *یک خانه برای )همه که درشهر بیل سویس به هدف گسترش فعالیت های فرهنگی پناهنده ها گشایش یافته است با راه اندازی این محفل مهمان تعداد شماری از علاقمندان این برنامه بود فضای تالار واتاق های این صالون قدیمی با عکس های از مجسمه های بودا وسایر مناظر طبعیی افغانستان مزین شدده بود وتصاویر برگرفته شده از مناظر و عکس های افغانستان توجه علاقمندن را به خود جلب کرد در نخست ریمون مسوول یک خانه برای همه در مورد اهداف برگزاری این محفل و تاریخ مجسمه های بودا به زبان فرانسوی صحبت کرد.
بعدا عباس ازبرگزاز گنندگان محفل در مورد موقعیت مجسمه های بودا در افغانستان و تاریخ ساخت مجسمه های بودا معلومات مختصر به اشتراک کنندگان ارایه کرد همزان بانواختن موسیقی تنبوره و زیر بغلی در تالار حاضرین به خوشی وپایکوبی پرداختند وموسیقی دنبوره هزارگی که توسط سخی یک افغان پناهنده نواخته شد .مورد دلچسپی حضار قرار گرفت .ولی این خوشی وپایکوبی دیر دوام نکرد .
زیرا پس از نواختن الات موسیقی دنبوره وزیر بغلی فلم مستندی از مجسمه های بودا موقعیت ان شهر تاریخی بامیان وسپس تخریب ان توسط طالبان به نمایش گداشته شد .
نشر این فلم نفس ها را در سینه حضار حبس کرد و قطرات اشک در چشمان تعداد از سویسی ها وسایر حضار جاری شد . دراین فلم مستند بیست وپنج دقیقه ای که توسط یک زورنالست فرانسوی تهیه شده بود .نخست تصاویرجالبی از بامیان بند امیر وسایر مناطق دیدنی شهر بامیان به نمایش گداشته شد .ولی لحظاتی بعد شرکت کنندگا شاهد تماشای تخریب مجسمه های بودا بودند که توسط توپ های دی سی و راکت های طالبان تخریب کردید . نشر فلم مستند بودا چگونه تخریب شد .
در فضای نیمه تاریک یک خانه برای همه لحطات طولانی لبخند را از روی لبان اشتراک کنندگان محفل زدود و این پرسش پیهم مطرح بود که انها چرا و به هدایت کی این کار را کردند .
سوالی که با گذشت چندین سال تا کنون پاسخ روشنی نیافته است پس از نشراین فلم *سیمون *یک تن ازسویسی های اشتراک کننده در محفل که گفته خودش سی وهشت سال قبل از افغانستان و بخصوص از بامیان ومجسمه های بودا دیدن کرده بود .در حالیکه تصاویر برگرفته شده اش را از بامیان به حضار نشان میداد .با اندوه فراوان در مورد خااطرات اش از افغانستان و مجسمه های بودا وشهر بامیان وبند امیر صحبت کرد .
سیمون قصه کرد که چگونه از مشهد ایران وارد هرات شده وسپس از طریق هرات قندهار کابل وبلاخره با طی کردن فاصله طولانی به موتر به بامیان رفته بود.
گفته های زیادی در مورد ساخت مجسمه های بودا در بامیان وجود دارد .باستان شناسان میگویند احتمالا این بنا ها در بین سالهای ۳۰۰ یا ۴۰۰ صد میلادی ساخته شده است .بعضی ها هم با دقت بیشتر میگویند مجسمه بزرگ بودا که ۵۳ متر طول دارد .
در قرن پنجم میلادی ساخته شده است و مجسمه کوچک نیزدرنیمه دوم قرن سوم میلادی ساخته شدده است .ولی به روایت باستانشناسان ُ دیکور و یا ساختمان های اطراف ان از جمله اشیانه ها درقرن های بعدی تراشیده شده اند انچه مجسمه بودا را عظمت تاریخی بخشیده بود .
پیکر ۵۳ متری بودا بود که در در یک تالار یا غار کوه سنگی تراشیده شده بود و ارتفاع ان از زمین ۵۸ متر اندازه گیری شده است پیش از انفجار بودا توسط طالبان زینه مارپیچی و پله های در پهلوی پیکره های بودا وجود داشت که گردشگران بالای فرق سر بودا بالا میشدند و در انجا از سقف تاریخی بودا دیدن میکردند که با تصویر های که از شخصیت ها و مدنیت های گوناگون نقاشی شده بود عکاسی میکردند گفته شده که با شخصیت های تصویری مجسمه های بودا به به تصاویرشخصیت هایهند واروپایی مانند تصویر های رومی ورومن کاتولیکی شباهت داشتند طالبان درنهم مارچ سال ۲۰۰۱ میلادی به فتوای ملا عمر به روی مجسمه های با عطمت بودا اتش کشودند و در شامگاه یازده مارچ از صلصال وشهمامه دو مجسمه بزرگ بودا دو حفره عمیق باقی ماند .
گفته شده که طالبان دو روز مرتب موشک پرتاب میکردند و گلوله شلیک میکردند و در حالیکه از بلندگوه ها ترانه های طالبی دران منطقه پخش میشد .باشندان محل با اندوه فراوان و اشک های پنهان شاهد تخریب بزرگترین اثر تاریخی منطقه وکشور شان بود ند.تخریب کامل مجسمه بودا مدت بیست وپنج روز را در برگرفت مجسمه های بودا در بامیان سالها توجه زیادی سیاحین خارجی را به خود جلب کرده بود .
همه ساله تعداد زیادی از سیاحین بخصوص از پیروان مدهب بودیزم از افغانستان وبخصوص به خاطر بازدید از مجسه های بودا از بامیان دیدن میکردند به باور باستانشناسان تندیس های بودا بلند ترین مجسمه های سنگی در جهان به شمار میرفت .گفته شده که مجسمه های بودا در بامیان که تا دیر زمانی نمادی از تاریخ کهن افغان زمین به شمار میرفت با تخریب ان جهان تکان خورد و یونسکو یا سازمان فرهنگی وابسته به سازمان ملل این اقدام طالبان را ) دهشت افگنی فرهنگی )خواند . پنچمین جشنواره فرهنگی شبی با بودا در لحظات پایانی با افروختن شمع در پای تصاویر مجسمه های بودا وتوزیع غدا های محلی افغانی ازجمله اشک . منتو وسمبوسه به پایان رسید .
کار مرمت کاری پیکره های بودا طی سالهای اخیر از سوی اداره یونسکو.ایکموس المان ووزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان اغاز شده است که نویدی است برای بازسازی مسجمه های تخریب شده بودا . هم چنان در این اواخر شماری از کمیته های فرهنگی وابسته به جاپان نیز امادگی شان را برای باز سازی مجسمه های بودا اعلام کرده است .ولی طوریکه مشاهده میشود .قدم های برداشته شده دراین مورد به کندی به پیش مییرو د وبه نظر میرسد که سالها باید انتظار داشت تا پیکره های بودا در شهر تاریخی بامیا ن دوباره بازسازی شود.