ل: ډاکټر فیض الله کاکړ\ ژ: داود سلیم\دريمه برخه
روژه د ژر بوډاتوب مخنيوی کوي
ګڼې څېړنې ښيي چې کم خوراکي او روژه په څاروي او انسان کې د ژر بوډاتوب مخه نيسي. د ځوانۍ د دورې د ساتنې لپاره د روژې د اغېزو د ميکانیزم تشریح د دې لنډې مقالې له وسه وتلې خبره ده، خو د یادونې وړ ده چې په دې وروستيو کې د څاروي او انسان په بدن کې د (IGF-1) په نوم یو هورمون موندل شوی چې د هغه زياتوالی د ژر بوډا توب لامل کېږي. روژه په بدن کې د دغه هورمون د ترشح اندازه کموي. پر دې سربېره، روژه د ساري او سرطاني ناروغيو پر وړاندې د انسان د بدن د معافیت سیستم پياوړی کوي او د يوه بل هورمون چې د (Growth Hormone)په نوم ياديږي، ترشح زیاتوي.
د انسان پر اعصابو او روغتيا د روژې اغېزې له ژر بوډاتوب څخه د مخنيوي لپاره يو بل فکتور دی. هغه څه چې تر دې مهال کشف شوي، دا دي چې د انسان د اعصابو سیستم چې د پراسیمپاتتیک په نوم ياديږي او جسم او روان ته ارام وربښي، د روژې په واسطه فعال تر کېږي. په هغه حالت کې چې دا سیستم فعال وي، د انسان د زړه د ضرباتو اندازه(Heart rate Variability) بهتره کېږي. د انسان پر جسم او روان د سمې روژې ټولې اغېزې چې څه ناڅه يې تر دې مهاله کشف شوي دي، د ژر بوډاتوب د را رسېدو مخنیوی کوي.
د روژې په مبارکه مياشت کې د خوراک او څښاک غوره طریقه
اوس مو چې رښتينې روژه د الله تعالی له لارښوونو او همدا راز له طبي غوښتنو سره سمه ياده کړه، لازمه ده چې د روژې په مبارکو ورځو کې څو ټکي چې رعايت يې د روژه دار جسمي او رواني ګټې زیاتوي، عرض شي:
۱- له روژه ماتې وروسته ډېر خواړه خوړلاو هغه هم ډېر غوړ يا ډېر خواږه خواړه چې د روژې روغتيايي ګټې له منځه وړي.په رمضان مياشت کې د شپې ډېر خوراک ته اړتيا نشته. ځکه روژه دار باید لومړی له هغو زېرمو څخه چې په ځیګر کې دي او د ګلای کوجن (Glycogen)په نوم ياديږي، د بدن د انرژۍ د تولید لپاره کار واخلي. يوازې په ځيګر کې د ګلای کوجن د سرته رسولو په صورت کې بدن د خپلو شحمي زېرمو په سوځولو پیل کوي. د ځیګر د زېرمو د سرته رسولو موده چاغو او ډنګرو کسانو ته په پام سره توپير کوي، خو اکثره يوه اونۍ وخت نیسي. لکه څنګه چې پورته ذکر شو، د روژې له مهمو ګټو څخه د وازدې (وازده) استقلاب دی. هغه کسان چې د ورځې روژه نیسي او د شپې په خوراک کې اسراف کوي او خواړه يې له غوړو او خوږې څخه ډک وي، د روژې له ګټو څخه لږه څه لاسته راوړي. د روژې په مبارکه مياشت کې، په ځانګړې توګه د پېشلمي پر مهال غوره ده داسې خواړه وخوړل شي چې په هغو کې الیاف (Fiber) زيات وي او همدا راز پېچلي نشایسته مواد او پروتين ولري.الیاف (سبوس) داسې مواد دي چې هضمیږي نه، خو په خواړو کې يې شتون ډېر ګټور دی. دا ډول خواړه له سبزیجاتو، مېوو، دال، نخود، لوبیا، سبوس لرونکو ډوډيو او داسې نورو څخه عبارت دي. د مېوو پوستکي الیاف لري او روغتيا ته ډېر ګټور دي. هغه خواړه چې له الیاف څخه ډک وي، په کرار کرار هضميږي او روژه دار د ورځې په اوږدو کې د انرژۍ د کمي له ډېرو ستونزو سره نه مخ کېږي. همدا راز الیاف له بدن څخه د زهریاتو د غورځېدلو باعث کېږي او هغه ډېر ګټور میکروبونه چې د انسان په خېټه کې ژوند کوي او د هغه د روغتيا لپاره ډېر اړين او ګټور دي، تغذیه کوي. د انسان په خېټه کې ګټور میکروبونه د انسان د مغز ډېر اړين مواد تولیدوي او د ژور خپګان او داسې نورو ناروغيو مخنيوی هم کوي. ډېر ښه او عالي الیاف چې د سپغول په نامه مشهور دي، په دکانونو کې موجود دی. د خپل د زړه د خوښې په څښاک کې يوه کوچنۍ څمڅۍ سپغول اضافه کول په پېشلمي کې ډېر ګټور دي. همدا راز غوره ده د پېشلمي خواړه پروتيني مواد او يوه اندازه شحم (وازده) هم ولري. غوښه، لوبیا، نخود، دال، ماهي هګۍ، مستې، شيدې او داسې نور له پروتين لرونکو خواړو څخه عبارت دي، خو خوړلو کې یې باید سنت طریقه چې له مړېدو وړاندې باید بس کړو، رعایت شي.
2- له هغو خواړو څخه چې په غوړيو کې سره کېږي، باید جدي پرهېز وشي. پکوړې، سمبوسې، چپس کچالو او داسې نور خواړه چې په غوړیو کې سره کېږي او د روژې په مياشت کې زموږ د خلکو عادت وي، روغتيا ته ګټور نه دي. کله چې غوړي زیات سره شي، په هغو کې د (Free Radical) په نوم زهر تشکيليږي چې روغتيا ته ډېر مضر دي. همدا راز د روژې په مياشت کې شريني باب (له هغو خواږو پرته چې په مېوو کې موجود دي) خوړل دروغتيا لپاره ګټور نه دي. په هغه کيک او کلچه کې چې د نړۍ په دې سيمه کې پخيږي، نه یوازې غوړي زیات دي، بلکې هغه غوړي چې په دې کيک او کلچه کې کارول کېږي، هم اکثره غیر صحي دي. هغه جامد نباتي غوړي چې دا مهال د هېواد په بازارونو کې پلورل کېږي، صحي غوړي نه دي. په هغو مايع نباتي غوړيو کې چې د نيمه جامدې کيمياوي پروسې په واسطه یې جوړوي، د (Trans fatty acid) په نوم شحمي تېزاب تشکيليږي چې د زړه د روغتيا او د انسان د وينې د سیستم لپاره ډېر مضر دي.
3-د روژې په مياشت کې د خلکو تر ټولو ستره ستونزه تنده ده.د دې ستونزې د له منځه وړلو لپاره لازمه ده چې له روژه ماتې وروسته په شپه کې ډېر مايعات وڅښل شي ترڅو ضایع شوي مايعات بېرته پوره او جبران شي. همدا راز په پېشلمي کې بايد زيات مایعات چې غوره يې پاکې اوبه دي (نه کوکاکولا او نور ګاز لرونکي مایعات)، وڅښل شي.د روژې په مياشت کې بايد ډېر لږ کافين لرونکي مايعات وڅښل شي. کافین لرونکې نوشابې له کوکاکولا، پيپسي، چای، قهوې او داسې نورو څخه عبارت دي. د دې وجه چې دا نوشابې باید ونه کارول شي، دا ده چې کافين يوه داسې ماده ده چې له يوې خوا د سړي ادرار (بولې) زياتوي او له بلې خوا يې خوب تښتوي او له بدن څخه د زیاتو اوبو د اطراح باعث کېږي، په داسې حال کې چې د بدن د اوبو کموالی او بې خوبي د ګڼو روغتيايي ستونزو او ناروغيو لامل کېدای شي. که چېرې روژه د ګرمۍ په موسم کې وي، د بدن مايعات د خولو (عرق) له امله ضایع کېږي او د مايعاتو په ضایع کېدلو سره د مالګې په ګډون د بدن ګڼ منرالونه هم کميږي. له همدې امله سپارښتنه کېږي چې که ډاکټر تاسو له مالګې څخه پرهېز کړي نه یاست، په پېشلمي کې د خپلې مالګې اندازه په نورمال حالت کې وساتئ. همدا راز تاسو کولای شئ د (نمکول) پاکټونه چې د اسهال د درملنې لپاره په بازار کې موجود دي، و پيرئ او يوه ډېره لږه اندازه يې له اوبو سره وڅښئ.ستاسو دا کار د دې لامل کېږي چې په روژه کې ستاسو د بدن مايعات او منرالونه کم نشي او هم د روژې له روغتيايي ګټې څخه برخمن شئ.
نور بيا…
بدلون اوونیزه\لومړی کال\(۴۲) ګڼه\ چارشنبه\سرطان\ ۱۷\ ۱۳۹۴