بعد از برگشت کریمیه به فدراتیف روسیه و آغاز چالش های سیاسی و نظامی در شرق اورکراین در سال 2014، اتحادیه اروپا در همنوایی با امریکا تحریم ها و محدودیت های اقتصادی و تجارتی را بر علیه روسیه وضع نمود. غربی ها در آغازین روزهای رویارویی اقتصادی با روسیه، انتظار داشتند تا اقتصاد و تجارت روسیه در یک الی دو سال آینده به انزوای کلی و فروپاشی روبرو خواهد شد و سران دولتی و سیاسی روسیه از برای بقای ثبات در روسیه، سر تسلیم به خواسته های غرب خواهند گذاشت. امروز که حدود چهار سال از کشمکش های سیاسی، اقتصادی و تجارتی اروپا و امریکا با روسیه گذشته، اقتصاد روسیه خلاف انتظار های غرب رو به رشد و روابط تجارتی اش نیز افزایش چشمگیر نموده است. در ارتباط به جایگاه و دستآورد های اقتصادی و تجارتی روسیه، لوبی تجاری جرمنی در اتحادیه اروپا اخیراً اعلام داشته است که روسیه در چهار سال گذشته به انزوای کلی اقتصادی و تجارتی روبرو نشده است، از اینرو کمپنی ها و شرکت های جرمنی بیش از این از بازار و اقتصاد روسیه دور بوده نمی توانند. این گفته ها در حال در اتحادیه اروپا به گوش نماینده های کشورهای اروپایی می رسد که روابط اقتصادی و تجارتی میان بازار اتحادیه اروپا و روسیه در دو سال اخیر دوباره به مرحلۀ نزدیکی و رشد وارد شده اند.

با درنظرداشت مسایل فوق، در این نوشته گوشۀ از تغییرات و چرخش های اخیر اقتصادی، تجارتی و سرمایه گزاری میان جرمنی و روسیه و نقش آن در ستراتیژی موازنه قدرت جهانی ایالات متحده امریکا را در ذیل مورد بررسی و مطالعه قرار میدهیم.

بر اساس گفته های رییس اتاق تجارت جرمن-روسیه، کمپنی ها و شرکت های جرمنی با آنکه با تحریم ها و محدودیت های اقتصادی وضع شده بالای روسیه روبرو هستند، به سرمایه گزاری در اقتصاد روسیه ادامه میدهند.

احصایه های رسمی نشان می دهند که سقف مجموعی سرمایه گزاری های کمپنی ها و شرکت های جرمنی در روسیه  حدود 16 ملیارد یورو می باشد. از این جمله سرمایه گزاری مستقیم کمپنی ها و شرکت های جرمنی در سال 2017 بیشتر از 1.6 ملیارد یورو و در سه ربع سال 2018 بیشتر از 2 ملیارد یورو بوده است. اما سقف مجموعی سرمایه گزاری شرکت ها و کمپنی های روسیه در جرمنی حدود 7 ملیارد یورو می باشد که در چند سال گذشته بدون تغییر باقی مانده است. قرار گفته های رییس اتاق تجارت جرمن-روسیه، کمپنی ها و شرکت های تولیدی جرمنی در یکی دو سال گذشته بیشتر از گذشته ها در اقتصاد روسیه سرمایه گزاری نموده اند. این کمپنی ها و شرکت ها در صنعت موتر و تجارت های متوسط و دیگر بخش های اقتصادی و تجارتی مصروف کار، تولید کالاها و خدمات مختلف النوع می باشند.

البته نظر به گفته های رییس اتاق تجارت جرمن-روسیه، شاخصۀ اصلی سرمایه گزاری کمپنی ها و شرکت های جرمنی در روسیه، پایان بودن ارزش روبل می باشد. قابل ذکر می باشد که پایان آمدن ارزش روبل در برابر اسعار خارجی باعث شده است تا نرخ یا مزد کار و کارگر در روسیه کاهش یابد. الی سال 2016 اوسط نرخ یا قیمت کارگر در روسیه به 433 دالر کاهش نمود. این در حالیست که  اوسط نرخ کارگر در چین، صربیا، رومانیا و پولند حدود 450 الی 500 دالر می باشد. همچنان باید اشاره شود که مسٔلۀ منابع بی شمار طبعیی روسیه برای کمپنی ها و شرکت های تولیدی دارای تکنالوژی نوین و منحصر به فرد، مهمتر از نرخ کارگر می باشد. خلاصه روسیه با بیشتر از 140 ملیون نفوس و منابع سرشار طبعی، ظرفیت بی بدیل در جهت تمرکز و جابجا سازی تکنالوژی های تولیدی به کمپنی ها و شرکت های غربی بوده می تواند. پایان آمدن ارزش روبل، نرخ کارگر و موجودیت منابع سرشار در روسیه باعث شدند تا در سال های پسین کمپنی های تولیدی رشد سرسام آور در عرصه صادرات را تجربه نمایند.

همچنان باید یادآور شویم که رشد و صعود روسیه در جدول رده بندی سالانۀ «انجام تجارت» بانک جهانی، در سال های اخیر بی سابقه و سرسام آور بوده است. در آخرین جدول گزارشی که در مورد 190 کشور جهان بعد از جمع آوری جدیدترین آمارها بنشر رسیده است، روسیه با چهار پله صعود از سی و پنجمین کشور بهتر برای انچتم تجارت به سی و یکمین کشور بهتر صعود نموده است.  روسیه در هفت سال گذشته از رده 120 به این سطح رسیده است که در کل 89 پله صعود را از آن خود نموده است. همین موضوع عالقهٔ تحلیلگران امور اقتصاد ، تجارت، سوداگری و سرمایه گزاران جهانی و بین المللی را به روسیه و انجام تجارت و سرمایه گزاری در روسیه جلب نموده است. روسیه با صعود سرسام آورش به رده 35 در سال 2017 در عرصه انجام تجارت، با فرانسه، هالند، سویسرلند و جاپان در رقابت قرار گرفت و در سال جاری توانست تا از رقیبان خود پیشی گیرد. فعلاً در جدول رده بندی انجام تجارت بانک جهانی، فرانسه در ردۀ 32، هالند در ردۀ 36، سویسرلند در ردۀ 38 و جاپان در ردۀ 39 قرار دارد (در مورد به رسالۀ تفصیلی و تحلیلی « شاخصه های رشد اقتصاد و «انجام تجارت» در روسیه» مراجعه شود).

با درنظرداشت محدودیت ها و تحریم های یادشده، روابط جرمنی و روسیه حتی در جریان اوج چالش های اوکراین و وضع تحریم های متقابل، نرم و مدیریت شده بوده است. شمار کمپنی ها و شرکت های رسمی جرمنی در روسیه بعد از وضع تحریم ها، حدود 6 درصد کاهش نموده از 4965 به 4661 کمپنی و شرکت تولیدی و تجارتی رسیده است.

از سوی دیگر اسناد منتشر شدۀ رسمی نشان میدهند که میزان تجارت دوجانبه میان جرمنی و روسیه از ماه جنوری الی آگست 2018 به 39 ملیارد دالر رسیده که در کُل حدود 24 درصد افزایش (7.5 ملیارد دالر) را نسبت به سال گذشته نشان می دهد. از دید یکجانبه، صادرات روسیه به جرمنی در این هشت ماه بالاتر از 22 ملیارد دالر و صادرات جرمنی به روسیه حدود 17 ملیارد دالر بوده است که حدود 35 درصد افزایش را در صادرات روسیه به جرمنی و حدود 12 درصد افزایش را در واردات روسیه از جرمنی نسبت به سال گذشته نشان میدهد. خلاصه مطالعات می رسانند که ارزش کلی صادرات و واردات روسیه و جرمنی در سال 2018 به 60 ملیارد دالر امریکایی می رسد که رشد کلی آن نسبت به سال گذشته حدود 10 ملیارد دالر می  باشد.

همچنان باید یاد آور شویم که روابط تجارتی نه تنها میان جرمنی و روسیه در حال رشد قرار دارد بل آمار های رسمی نشان می دهند که صادرات و واردات میان اتحادیه اروپا و روسیه در سال جاری حدود 22 درصد افزایش نموده است. بر اساس این آمارها و در مقایسه با آمار های سال گذشته، در 9 ماه اول 2018 صادرات روسیه به اتحادیه اروپا حدود 30 درصد و واردات روسیه از اتحادیه اروپا حدود 8 درصد افزایش نموده است.

اگر به رخداد های قرن 19 و 20 و جنگ های جهانی و اروپایی نظر اندازی نماییم، پس در می یابیم که جرمنی همواره تشنۀ منابع طبعی روسیه و روسیه نیازمند تکنالوژی جرمنی بوده است. همین مسٔله باعث شده است که این دو کشور کوشش نموده اند تا به نحو توانایی های یکی دیگر خود را تحت کنترول و استفاده خویش قرار دهند. امروز که نظم جهان با قوانین، پرنسیب های اقتصادی، سیاسی، سیاست امنیتی و دفاعی و حقوقی پربار گردیده، جرمنی و روسیه راه حل را در وصلت، همکاری و نزدیکی های ساختاری، سازمانی، تجارتی و تولیدی دریافت نموده اند.

اما نباید بدست فراموشی بسپاریم که ایالات متحده امریکا نگران نزدیکی و وصلت تکنالوژی جرمنی و منابع روسیه بوده و از همینورو همواره بقای موازنه قدرت جهانی خود در اروپا را در ایجاد و حفظ مرز های فاصل میان اروپا و اورآسیا دنبال می نماید. حضور قدرتمند نظامی و ستراتیژیک امریکا در پولند، منطقه بالتیک و اوکراین و استفاده آن کشورها در برابر روسیه و جرمنی، امتداد عملی ستراتیژی موازنه قدرت جهانی امریکا را در شرق اروپا نمایان می سازد.

خلاصه از دید اقتصاد سیاسی و جیوپولیتیکی، به هر اندازه که همکاری ها و مشارکت های اقتصادی میان جرمنی و روسیه قویتر گردد، به همان اندازه حضور و تاثیر امریکا در مسایل سیاسی، نظامی، امنیتی و روابط بین المللی اروپا و اورآسیا کمرنگتر می گردد. بنا بر همین ملحوظ، ایالات متحده امریکا از رشد روابط اقتصادی و تجارتی جرمنی با روسیه نقد نموده آنرا به ضرر امنیت ملی امریکا تلقی می نماید. اما در عین حال رشد و نزدیکی روابط اقتصادی با اتحادیه اروپا و مخصوصا جرمنی برای روسیه گامی برای تحقق مفکوره اورآسیاگرایی نوین و عملیاتی سازی محور پاریس-برلین-مسکو تلقی می شود که به معنی سقوط و ختم ناتو می باشد و روی سیستم همکاری های راهکاری در زمینه های امنیتی، سیاسی، اقتصادی، انتقال و امنیت انرژی و تشریک تکنالوژی استوار می باشد  (در مورد اورآسیاگرایی به رسالۀ «اندیشۀ اورآسیاگرایی در ستراتیژی جهانی روسیه» مراجعه شود.).

نوسنده:

علی سمیع

نامزد دوکتورای اقتصاد جهانی

پوهنتون کوروینوس بوداپست

منابع استفاده شده:

• • Russia-Germany trade up by almost 25 percent – Kremlin, https://www.rt.com/business/442512-russia-germany-trade-growth/

  • ‘Solid relations in time of sanctions’: Germany’s investments into Russia exceed €2 billion, https://www.rt.com/business/446432-german-investments-in-russia/

  • More sanctions please: Russia-EU trade turnover surges by almost 22%, https://www.rt.com/business/447498-russia-eu-trade-growth/?fbclid=IwAR3idIHg7v06ua_t-tbzM_bqIgBV0TH8a8b_b-9E88P0sOzjTeecPDOt2jk

  • Sberbank Says Average Russian Salary Lower Than Chinese, https://themoscowtimes.com/articles/sberbank-says-average-russian-salary-lower-than-chinese-52939

  • The average salary in Russia is now lower than in China and Poland, https://themoscowtimes.com/articles/sberbank-says-average-russian-salary-lower-than-chinese-52939

  • Russian Federation, Federal State Statistics Service, http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_main/rosstat/en/main/
  • Russia advances in global Doing Business rankings to 31st position – World Bank, https://www.reuters.com/article/worldbank-doingbusiness-russia/russia-advances-in-global-doing-business-rankings-to-31st-position-world-bank-idUSL8N1XB3C9

• شاخصه های رشد اقتصاد و «انجام تجارت» در روسیه،

http://www.archive.www.archive.taand.com/archives/98664

• اندیشه اورآسیاگرایی در ستراتیژی جهانی روسیه،

http://www.afghan-german.net/upload/Tahlilha_PDF/same_a_asai_stratgi_rus.pdf