(معرفی کتاب)
در سال 1388 شمسی، با چاپ اول کتاب «صحبت های مغاره نشینان»، تجربه ام در نگارش طنز را آزمودم. این کتاب، هرچند کوچک بود و ناگزیر بودم برای آن که در اندازه ی کتاب پذیرفته شود، چند چند جلد آن را یک جا تقدیم کنم، کاری متفاوت با دریافت سوژه های نو می شود. تا جایی که من می دانم، طنز نویسی افغانی بیشتر با ساخت سمبول و نماد ها، در پی اصلاح بوده است و با ردیف نام ها و القابی که اکثراٌ اوصاف ریشخندآمیز بودند، بیشتر درگیر محیط مامور دولت، رشوه، شاروالی و امور اجتماعی، ارایه می شدند.
پس از پایان سلطنت (1352) و پس از آغاز حاکمیت کمونیستی (1357) اختناق و سانسور، محدویت هایی بودند که می توانستند طنز را فرصت دهند چنانچه ماهیت این پدیده ی ادبی- ژورنالیستیک است، با ظاهر خندان، اما باطن انتقادی، اصلاحات بیاورد. شدت سانسور و توجه بر این که حاصل کار طنزپردازان افغان، در زعامات ایدیالوژیک نخستین ریاست جمهوری و رفقای چپی که با خشونت، مخالف را تنبیه می کردند و نبود زمینه های وسیع نشر که با انحصار دولتی، سد می شدند، هنر طنزپردازی افغانی را محدود و از همه بدتر، با اعتقاد بر دگم و کلیشه های ناشی از امور نصاب و دست اندرکارانی که گویا همه چیز اند و فقط مُهر آنان می توانست آفرینش ها و توانایی های فطری را اهم سازد، طنز ما را در جایگاهی قرار می دهند که نمی توان بر نقش رسالت آمیز این ژانر در دهه های پسین افغانستان، بحث های مهم داشت.
به تعبیر من، طنز یا «َشوخی جدی»، هرچند در بررسی تاریخی آشکار می کند در زمینه های مقید، بهتر بوده است و هرازگاهی که فضای بیان باز باشد، کاربرد طنز در بیان آزاد، از ماهیت می افتد، اما با توجه بر این که هیچ بستری نیست که تابو نداشته باشد، کاربرد طنز عالی و این که بیان یا نقد آزاد، زمانی که وافر شد، معافیت می دهد، می تواند با وصف سُخره، خلاف را دچار زیان اجتماعی سازد و بر این اساس، خلافکار با رعایت آنچه شان او را در اجتماع، پایین خواهد آورد- اگر نه به تمامی که ممکن و معقول نیست، با اجتناب از ظاهر بسیار بدآموز، ریاضت می کشد.
کتاب «صحبت های مغاره نشینان» را که اولین کتاب منتشره ام در کابل است، با افزودی، در نوبت دوم منتشر می کنم و از دوستانی که چند سال قبل لطف کردند: «با این کتاب، طنز نو یافته بودند»، در امر تشویق ام برای چاپ دوباره سپاسگزارم.
یادآوری:
ناشرکتاب «صحبت های مغاره نشینان»: دانش خپرندويه ټولنه (انجمننشردانش)
محل پخش و فروشکتاب «صحبت های مغاره نشینان»: کتاب فروشی دانش؛ رو به روی شرکت رحیم گردیزی، جاده ی ده افغانان- دهن باغ، کابل.