عرضه وتقاضا چیست؟ /عبدالباری حمیدی

عرضه وتقاضا یک مدل اقتصادی است که اثر قیمت را بر روی مقدار در بازار رقابتی بررسی میکند.قیمت بر روی مقدار تقاضا از طرف مصرف ‌کنندگان و مقدار تولید از طرف عرضه‌ کنندگان اثر می‌گذارد.در نتیجه اقتصاد در قیمت و مقدار به تعادل میرسید.سایر عوامل موثر در تعادل اقتصادی نیز در این مدل باعث تغییر تقاضا و عرضه می‌شوند.

مدل عرضه و تقاضا در واقع برای بازار رقابتی تنظیم شده ‌است که در آن هیچ یک از خریداران و فروشندگان نمی‌توانند اثر زیادی بر روی قیمت بگذارند، و قیمت به صورت یک داده ‌است. مقدار تولید محصول توسط تولید کننده و مقدار تقاضا توسط مصرف‌ کننده٬ وابسته به قیمت محصول در بازار است.

قانون عرضه می‌گوید که در ثابت بودن سایر شرایط مقدار عرضه وابسته به قیمت است و در قیمت بالاتر عرضه بیشتر و در قیمت پایینتر عرضه کمتر خواهد بود.و قانون تقاضا نیز می‌گوید با ثابت بودن سایر عوامل در قیمت‌های بالا تقاضا کمتر و در قیمت‌های پایین تقاضا بیشتر خواهد بود.

در بازار رقابتی قیمت تعادلی و مقدار تعادلی یک کالا با عرضه و تقاضای بازار برای آن کالا تعیین می‌شود.قیمت تعادلی یک کالا دقیقا برابر با قیمتی است که مصرف‌ کنندگان مقدار کالایی را که حاضر اند در یک دوره زمانی خاص بخرند برابر با مقداری است که تولید کنندگان آن کالا حاضراند عرضه کنند.در قیمت‌های بالاتر کمبود تقاضا اتفاق و باعث مازاد عرضه میشود.

این اضافه عرضه به قیمت فشار میاورد و باعث میشود که قیمت دوباره به سطح تعادلی بازگردد. در قیمت‌های پاینترنیز٬مقدار تقاضا از مقدار عرضه بیشتر میشود و باعث مازاد تقاضا میشود.

این مازاد تقاضا باعث افزایش قیمت و در نتیجه بازگشت قیمت به اندازه قبل خود(قیمت تعادلی)میشود.پس از اینکه قیمت به تعادل رسید،این قیمت میل به استمرار و باقی ماندن دارد.

تقاضا demand

 یکی از اساسترین کلماتی که در علم اقتصاد بسیار زیاد تکرار میشود، عرضه و تقاضاست. تقاضا تمایل، توانایی و خواست یک فرد برای خرید کالا و یا خدمتی را نشان می‌دهد؛ که در علم اقتصاد عموماً به صورت ریاضی نمایش داده میشود؛ به این صورت که تقاضای یک خریدار برای یک کالای معین را بررسی کرده و از آن جدولی استخراج میکنند مبنی بر این که در هر واحد از پول چه مقداری از کالا توسط فرد خریداری میشود سپس این فهرست مقادیر که از قیمتهای متفاوت خریداری میشود بر روی نمودار هندسی نمایش داده میشود.

تعریف تقاضا:

تمایل به خرید و کسب کالاییی (خدمتی) خاص، به طوری که تقاضا کننده ابزار مناسب و لازم جهت انتقال مالکیت (پول) را در اختیار داشته باشد؛ به عبارت دیگر تنها زمانی تقاضا کننده توان دستیابی به کالای مورد نظر را خواهد داشت، که پول در اختیار داشته باشد.

اصطلاح تقاضا مبین کل وضعیت امکانات فردی است که وی را قادر به خرید کالاها در قیمت‌های متفاوت مینماید و با فرض ثابت بودن سایر شرایط، بیان میکند که چه ارتباطی میان جهت و مقدار درخواستی کالا وجود دارد.

 منحنی تقاضا:

با تغییر مقادیر تقاضای هر مصرف کننده [مصرف کنندگان]، در سطح قیمتهای مختلف، جدول تقاضای مصرف کننده [مصرف کنندگان یا تقاضای بازار] بدست میآید. از این جدول میتوان منحنی ای را استخراج نمود  که به آن منحنی تقاضا گفته میشود و بیانگر تقاضاهای متفاوت در قیمت‌های متفاوت است.

در منحنی تقاضا که در سطح نموداری با دو محور X) و Y که X همیشه مقدار و Y قیمت را نشان می‌دهد، ترسیم میشود)، هرچه قیمت بالا برود حرکت بر روی منحنی به طرف بالا صورت گرفته و مقدار تقاضا کم خواهد شد و بالعکس. یعنی رابطه قیمت و مقدار معکوس است. رابطه معکوس بین قیمت و مقدار، بیانگر شیب منفی منحنی تقاضاست.

قانون تقاضا:

قانونی که بیان میکند همگام با افزایش سطح قیمتها مصرف کننده از میزان تقاضای خود خواهد کاست (رابطه معکوس بین قیمت و مقدار تقاضا.)

 عوامل مؤثر بر تقاضا:

عوامل مؤثر بر تقاضا عبارتند از: قیمت، تعداد مصرف کنندگان در بازار، سلیقه‌ مصرف کنندگان، درآمد پولی آنها و قیمت سایر کالاهای مرتبط.  لازم به ذکر است که با توجه به اینکه در رسم منحنی تقاضا فقط قیمت و مقدار تغییر میکنند و سائر عوامل ثابت در نظر گرفته میشوند، با تغییر قیمت ما شاهد تغییر در مقدار تقاضا خواهیم بود و با تغییر سایر عوامل، تغییر در خود تقاضا را شاهد خواهیم بود. تغییر در تقاضا موجب انتقال و جابجائی منحنی تقاضا میشود؛ به این معنی که اگر عوامل فوق غیر از  قیمت تغییر کنند هم روی قیمت و هم روی مقدار اثر گذاشته و موجب انتقال منحنی به سمت راست یا چپ خواهد شد و تغییر در مقدار تقاضا حرکت روی منحنی تقاضا خواهد بود.

منحنی تقاضای بازار:

نمایش نموداری مجموع مقادیر یک کالا را که مصرف کنندگان در قیمت‌های مختلف، در طی یک دوره زمانی معین، مایل و قادر به خرید آن هستند، با فرض ثابت بودن بقیه شرائط، منحنی‌ تقاضای بازار را به ما میدهد. شیب منحنی تقاضای بازار یک کالا، عموماً منفی است که نشانگر مقدار خرید بیشتر در قیمت‌های پائینتر است.