نامه سرگشاده خدمت انجنیرها که در پروژه بازسازی دارالامان مصروف خدمت هستند

پژوهشگر دوکتورا پوهنتون تخنیکی قره دینیز (ترکیه) محمد منظور ناصری (فی سبیل الله مشاور)

قصر دارالامان که یک پروژه ملی است خوشبختانه تمام مراحل آن توسط انجینران افغان به پیش برده میشود. از آنجایکه قصر دارالامان یکی از سمبول های آزادی افغانستان است پس آنرا طوری باید بازسازی نمود که نسل های آینده به آن افتخار ورزد. بنده منیحیث یک افغان و انجنیری که در این بخش تجربه دارم وظیفه وجدانی خود میدانم که شمارا کمکی نموده و عاجزانه توجه شما مهندسین عزیز و انجینر صاحب هارا که در بخش بازسازی کار می نمایند به نقاط ذیل معطوف دارم!

الف: دربخش استرکچر!

۱- وقتیکه آنالیز و دیزاین موجود ساختمان انجام داده میشود باید در مقاومت مواد کاهش ضربه    (Impact loading)در نظر گرفته شود.

 چون بالای قصر مذکور در طول جنگهای خانمانسوز ضربات بسیار شدید بابت راکت ها وارد شده است. بعد از تست و تعین  مقاومت  مواد ساختمانی همچو خشت، کانکریت وغیره موجود در دیوار های ساختمان، مقاومت بدست آمده  باید تقسیم ضریب امنیتی شده و قیمت حاصل شده در  آنالیز و تحلیل ها استفاده شود.

2- بخاطر دیزاین زلزله باید روش دینامیکی استفاده شود وبه انالیز ستاتیکی (Lateral Loading) اکتفا نشود. اگر امکان پذیر باشد آنالیز تایم هیستوری(Time History Analysis  ) واگر آن ممکن نباشد، پس حد اقل باید برعلاوه آنالیز استاتیکی آنالیز سپکتروم (Spectrum Analysis) نیز انجام داده شود.

3- چون قصر مذکور یک آبده تاریخی بوده و درآینده منحیث موزیم استفاده خواهد شد پس فکتور اهمیتی (Importance Factor) ساختمان مذکور بالاتر از 1.4میباشد. آنالیز زلزلوی ساختمان موجود ( Performances Analysis)  باید دو شرط ذیل را در مقابل زلزله ها بر آورده کند.

الف: در مقابل زلزله های که در 50 سال احتمال گذشتن آن 10% است، یعنی زلزله های متوسط باید عکس العمل ساختمان طوری باشد که بعد از زلزله استفاده فوری  قصر ممکن پذیر باشد.

ب: در مقابل زلزله های که در 50 سال احتمال گذشتن آن 2% باشد یعنی زلزله های شدید حد اقل به اندازه محافظت زنده جان های داخل ساختمان  مقاومت نشان دهد.

4- بعد از آنالیز دینامیک کرکتر های دینامیکی ساختمان همچو پریود، شکل های مود،   فریکونسی وقابلیت جذب قوه ساختمان باید کنترول گردد، یعنی بخاطر جلوگیری از اشتباهات سافتویری پریود ساختمان مذکور باید کوچک باشد چون دیوار های ساختمان عریض  سختی ووزن آن بالا است.

5- درقسمت دیزاین ترس های اساسی سقف و سلب های که تمامآ از بین رفته و دوباره اعمار میشود باید بسیار از احتیاط و دقت کار گرفته شود. به حد امکان ترس ها وسلب ها سبک دیزاین شود چون دیوار های اساسی قصر صدمات زیاد دیده و کم نمودن وزن بالای دیوار ها استحکامیت آنها را زیادتر و عمر ایشان را طویل تر میسازد. بخاطر این هدف میتوان گرید فولاد ومارک کانکریت را بلند انتخاب نمود.

 6- محاسبات خوازه های فلزی باید مطلاقا انجام داده شود.

از انجایکه همه ما و شما فاجعه بازسازی شفاخانه جمهوریترا به یاد داریم که در آن اضافه تر از 160 کارگر ما جان های شیرین خود را از دست دادند. چون سلب های قصر مذکور بزرگ بوده و بدون محاسبه نباید خوازه های استندرد فلزی که در فاصله 1متر یک پایه تقویتی دارد استفاده گردد. و دراین کار دو فایده اساسی وجود دارد:

الف. جلوگیری از نشست سلب ها و خدای نا خواسته حادثات دلخراش.

ب: تا حد امکان کم کردن فشار بالای دیوار های موجود قصر، چون قبلاهم تذکر داده شد که دیوار های مذکور صدمات بسیار زیاد رامتحمل شده و در قابلیت توان انتقال بار آنها بسیار زیاد کاهش بوجود آمده است.

7- درز های موجود باید دقیق مطالعه گردد. این بدین معنی که اولآ نوعیت درز تثبیت شود و در مرحله دوم خاصیت آن. چون اگر درز های موجود جوان یعنی نو تشکیل باشد پس پر کردن درز موجود ولو با خوبترین ایپوکسی ویا سرش های ساختمانی هم باشد فایده یی ندارد. و بعد از گذشت زمان درز ها دوباره در ساختمان پدید خواهد گردید. 

ب: دربخش مهندسی و مواد!

پیشنهاداتی که در این بخش صورت گرفته شاید بعضی از آنها در افغانستان موجود نباشد

اما اکثر آنها اقتصادی بوده و تدارک آنها هزینه خواهد داشت.

1-چوب های که در سقف، کلکین، دروازه، مسطح، کتاره وغیره جاهای قصر استفاده میشود باید  درمقابل نم، پوسیدگی،  کفیدگی، آب، آتش، تخریبات بیولوژیکی  و حشرات محافظت شود. این محافظت باید از سیستم کلاسیک که در افغانستان معمول است و آن مالیدن تیل الف است خوبتر و موثرتر باشد. در جهان پیشرفته بخاطر محافظت چوب در مقابل پوسیدگی، کفیدگی، آب، آتش، تخریبات بیولوژیکی و طولانی ساختن عمر آن از طریقه های مختلف کار گرفته میشود. در اینجا میتوان از دو طریقه که استفاده وسیع دارند بحث نمود و آنها عبارتند از:

الف-اشباع کیمیاوی ( Impregnation): در این نوع اشباع طوریکه در شکل ذیل نشان داده شده چوب های مورد نظر داخل داش اشباع شده و نظر به نوعیت چوب و مورد استعمال آن مخلوط کیمیاوی با فشار بالا به چوب ها به یک مدت معین ترزیق شده داخل داش گذاشته میشود. بعد از 24 ساعت از داش کشیده شده و بعد از گذشتن 2 روز چوب های مذکور آماده استفاده میشود.

 این عملیه عمر چوب را 10 برابر طولانی نموده و از پوسیدگی،  کفیدگی، تخریبات بیولوژیکی  و حشرات محافظت میکند. یک نقطه بسیار اساسی این که چوب ارچه افغانستان که در  سقف، کلکین، دروازه، مسطح، کتاره وغیره جاها استفاده میشود و مقدار روغن آن زیاد میباشد. اکثر اوقات بعداز گذشتن یک و یا دو فصل  تابستان، در گرمای بالا ماده داخلی چوب ترشح شده باعث کفیدگی چوب و پوسیدگی رنگ میشود. بخاطر جلوگیری از این حادثه  چوب های مذکور باید اشباع کیمیاوی و یا حرارتی شود.

    ب- اشباع حرارتی(Heat Treatment)

این نوع اشباع اکثرآبه چوب های عملی میشود که مستقیمآ با زمین در تماس بوده و یا در اماکن خارجی همچو پیاده رو های قصر و یا ساحات نشیمن در فضای آزاد و جاهای تزیینی استعمال شده باشد.  در اشباع حرارتی چوب مذکور داخل داش حرارتی گذاشته شده نظر به نوعیت چوب زمان آن تعین گردیده و حرارت بالا تمام آب و موادمایع داخل چوب را تبخیر مینماید. بدین ترتیب مقاومت چوب در مقابل پوسیدگی، کفیدگی، آب، آتش و تخریبات بیولوژیکی را تا 50 سال اضافه مینماید.

2- فلزات که در ترس ها، کتاره ها و اسکلیت ساختمان استفاده میشود باید در مقابل زنگ محافظت خوبتر شود. واگر محافظت اساسی خواسته میشود پس میتوان آنرا به طریقه فشار ریگی تمیز نموده و سپس رنگ محافظتی نمود.

از  پروردگار موفقیت های مزید به تمام انجینران عزیز خواهانم. امید که پیشنهادات عاجزانه بنده مفید واقع شود.