ډېر کلونه پخوا د کابل په تایمني مېنه کې د یوه سلماني په دوکان ناست وم چې وېښته راکم کړي. سلماني د وطن په باره کې خبرې کولې او خبرو یې خوند راکاوه، ځکه ډاډ او امېد او باور پکې و. دی احساساتي شو، آسمایي غره ته یې لاس ونیو، ویې ویل: هر څوک د جاپان صفتونه کوي، هرڅوک وایي چې جاپان آتشفشان لري، زموږ آسمایي له آتشفشانه ډک دی!
په یوه سندره کې د افغانستان په باب اورو چې: خاوره د ولیانو ده. د دې سندرې تر جوړېدو ډېر وختونه پخوا مې د کابل په منډوي کې د وریجو له یوه سپین ږیري دوکانداره اورېدلي وو چې: دا د ولیانو خاوره ده، دې ته څوک چپ نه شي کتلای.
او د افغانستان په جغرافیایي قاموس کې مې د وطن د یوې سیمې د خلکو په ستاینه کې لوستي وو چې ډېر غیرتي خلک دي، وسلې ساتي او قتل پکې زیات دی.
د سلماني په مثال کې د وطن په مادي شتمنیو باندې باور وینو خو دا بیا بېله خبره ده چې آتشفشان ته د شتمني په سترګه کتل شوي دي. په دویم مثال کې وطن د یوه مرموز معنوي قوت څښتن بلل کېږي چې اورېدل یې خوند کوي مګر منل یې سخته دي، ځکه تاریخ راته وایي چې وباوو، کاختیو، سیلابونو او نورو مصیبتونو د ولیانو د سیمې خاطر نه دی کړی. په دریم مثال کې، چې زموږ نالوستو نه بلکې لوستو کسانو ورکړی، د وطن د یوې سیمې په اوسېدونکو باندې ځکه ډاډ څرګند شوی دی او غیرتي بلل شوي دي چې وسلې ساتي او قتل کوي.
موږ د دغو کسانو په نظرونو کې د وطن او وطنوالو په باب خوشبیني وینو. که څه هم د دې خوشبیني دلایل کمزوري یا ناسم دي خو تر هغو پیاوړیو دلایلو راباندې ښه لګېږي چې په وطن باندې باور پکې نشته او پردۍ بریاوې راته نېغې نېغې کوي.
د وطن د ژغورلو لپاره نه بې دلیله باورونه او نه د بې باورۍ دلیلونه پکارېږي. په وطن، د وطن په مادي او معنوي شتمنیو او د وطن په خلکو باندې باور پکار دی. دغه باور که په خیال او وهم نه بلکې په معقولو بنیادونو باندې ودروو، ګټور ثابتېږي او که د وهم او خیال او احساساتو په نیلي سپاره یوو، تاوان پکې کوو. روایت دی چې یو چا اوښ نه و تړلی او دلیل یې دا راوړی و چې په خدای یې توکل کړی دی. رسول الله مبارک ( ص) ورته وویل چې : عقل او توکل. یعنې اول د اوښ زنګون وتړه بیا توکل کوه! د بلخ د مولانا په قول:
ګفت پیغمبر به آواز بلند
با توکل زانوی اشتر ببند
ډیر عالی
استاده خدای دې عمر درکړي. کاشکي زموږ هر لیکوال داسي مقصدي او پیغام درلودونکې لیکنې وکړي. ستا هره لیکنه لولم. باور وکړه چې تاند ستا د لیکنو دپاره ګورم.
خدای دې عمر درکړي