یوه جیولوجیکي اوږدمهاله دوره وه په کومه کې چې د ځمکې د سطحې او اتوموسفېر تودوخه کمه شوې وه او په شمالي قطب، د شمالي قطب په سوېل او په الپ غرونو کې د یخچالونو یا د یخونو د لویو ټوټو د پراخېدو لامل شوې وه یا هم په ساده توګه د جیولوجي ټولې هغه مودې دي په کومو کې چې د یخ لویو ټوټو د ځمکې لویه برخه پوښلې وه. په انګرېزۍ کې ورته (glacial age) نوم هم اخلي.دې یخ پوښنې د ځمکې د ټولو لویو وچو د سطحې شکل ته تغیر ورکړ.
د ځمکې د تاریخ په اوږدو کې د یخچالونو څو لویې دورې رامنځته شوي. تر ټولو لویه دوره د پریکمبرین وخت (Precambrian time) کې ۵۷۰ میلیونه کاله وړاندې رامنځته شوې. تر ټولو اوسنۍ دوره یې د ۲.۶ میلیونه کاله او ۱۱۷۰۰ کاله وړاندې ترمنځ وه او دې مودې ته د پلیسټوسین وخت (Pleistocene Epoch) نوم اخلي. تر ټولو اوسنۍ دوره یې د یخ وړه دوره (Little Ice Age) نومیږي کومه چې په اروپا کې په ۱۶ پېړۍ کې پېل او درې پېړۍ یې دوام وکړ.