از آوان انتخاب ریس کمیسیون مستقل انتخابات و قرارداد این کمیسیون با شرکت آلمانی درملوگ، نوسانات فراوانی در نظرداشت ها از طرف مردم و تلوناتی هم در مواقف تکت های انتخاباتی به وضوح قابل دید بوده است. محور این همه تغیر در انظار عامه تقلب دولت و تکت های انتخاباتی بوده در حالی که این دسته های انتخاباتی جعل در انتخابات ۹۸ را بدوش یکدیگر بار میکنند. قبل از روز انتخابات دیدگاه مردم در رابطه به کمیسیون مبهم و موکول به آینده بود اما بعد از آن مخالفت آشکار با چگونگی کارکرد و سرعت در عمل.
دسته های انتخاباتی بخصوص آنهای که امروز از جمله ناقضین اصلی کارکرد این کمیسیون استند، وعده بر پذیرش نتیجه اعلان شده از طرف کمیسیون داده بودند و قسمت دیگر نیز حراس از کارکرد جانبگرایانه در شمارش آراء از طرف این نهاد داشتند. نخستین موضوع مورد تامل اینست که ریس و سایر کمیشنران این نهاد با در نظرداشت آرای تمام تکت ها مسئول برگزاری انتخابات ۹۸ شدند؛ نه فقط تکت انتخاباتی حاکم، پس عواقب مشئوم آن چرا باید مدام به دوش یک تکت بار شود؟ ثانیاً در روز های قبل از انتخابات این معترضان فعلی و قاطعان کار کمیسیون مذکور را در برابر مردم و هم با انعکاس متعدد رسانه ها به سوال، آیا بر کمیسیون مستقل انتخابات اعتماد دارید؟ جواب مثبت داده بودند. ولی اکنون ازینکه شانس شان را برای پیروزی کمتر از رقبایی شان دریافته اند هرچه بیشتر میکوشند تا با به تعویق انداختن این پروسه ملی، به قیمت سرگردانی ملت و بی ثباتی دولت هم که باشد، در سوگ ناکامی شان هرچه بعدتر بنشینند. و با اتهامات عدیده بر سایر تکت های محتمل بر پیروزی بخصوص دسته انتخاباتی صاحب قدرت و انعکاس بلا استثناء آن از طریق مِدیا افکار عامه را سم گین کرده و ازین آب گل آلود هرچه افزونتر به منافع شخصی شان استفاده کنند. دامنه این اتهامات گسترده حتا پای شرکت آلمانی درملوگ را به میدان کشانده است.
یکی از تکت های انتخاباتی پر نفوذ سیاسی مدعی است که دولت افغانستان، ۲۷ ملیون دالر به درملوگ به عنوان رشوه در برابر کارکرد موازی با منافع تکت خاص، پرداخته است. حالانکه درملوگ آمار آرای قابل تائید و تحت قرنطین را چندی پیش اعلان کرده بود که با چالش های همراه آن در پذیرش آن از سوی کمیسیون اختلاف نظر های موجود بوده است، نه درملوگ. ً
کمیسیون انتخابات گفته بود شرکت درملوک در بررسی آرای تکراری و مشکوک در دستگاههای بایومتریک با این کمیسیون همکاری تخنیکی میکند و همین مساله سبب تاخیر در اعلام نتایج ابتدایی انتخابات ریاست جمهوری شده است. شرکت درملوگ اظهار کرده بود که بربنیاد اطلاعات مرکز اطلاعات، در چندین مورد، کارمندان انتخابات، برگههای رأی دهی را صبح وقت، پیش از پایان روز رأی دهی ثبت کرده اند و سپس دستگاه بایومتریک آن محل ها غیرفعال شده اند. اما برای ادامه ثبت بایومتریک رأی دهندهگان در روز انتخابات در این محلها، کارمندان، دستگاههای احتیاطی را فعال ساخته اند و رأی دهنده گان را ثبت کرده اند.
با این حال، این مساله، نگرانیها از احتمال دستکاری آرای انتخابات به نفع و یا ضرر تکتهای انتخاباتی را نیز به وجود آورده است. شرکت درملوگ در نامه به کمیسیون انتخابات تأیید کرده که بیش از یک میلیون و 900 هزار رأی در بانک اطلاعات دستگاههای شناخت بایومتریک ثبت شده است. به گزارش اسپوتنیک ، در این نامه که به کمیسیون مستقل انتخابات فرستاده شده، این شرکت گفته است که در حدود 137 هزار رأی اختلاف برانگیز را از دستگاههای احتیاطی در روز انتخابات قرنطین کرده است. این نامه در پاسخ به نامه کمیسیون انتخابات فرستاده شده است. این کمیسیون در نامه اش که روز چهارم ماه عقرب فرستاده شده است، از شرکت درملوگ پرسیده است که چرا آرای بایومتریک در سیستم کمیسیون انتخاب (یک میلیون و 929 هزار و 333) رأی نشان داده میشود؛ اما اطلاعاتی که نامزدان دیده میتوانند (یک میلیون و 791 هزار و 703) رای را نشان میدهد.
محمد عبدالله، عضو کمیسیون مستقل انتخابات، درباره این نامه گفت:”مبادله مکاتیب یا ایمیلهایی که با درملوگ داریم، بالای تأیید و تشخیص همین دو عدد است که عدد یک میلیون و 791 هزار درست است یا یک میلیون و 929 هزار و این تفاوت از روی چی است.؟ شرکت درملوگ در پاسخ به نامه کمیسیون انتخابات نوشته است که حساب نامزدان در بانک اطلاعاتی، برگههای نتایج هر محل را نشان میدهد و هنگامی که تمامی آرای بایومتریک شده این محل ها گردآوری شدند، (یک میلیون و 791 هزار و 703) رأی ثبت این بانک شدند. با این حال دیده میشود که اشخاص و افرادی هم در کمیسیون و هم بیرون از آن صدد به تعویق انداختن اعلان نتایج انتخابات سال ۱۳۹۸ ریاست جمهوری، کار میکنند و تا جایی با زدن خاک بر چشم مردم پیروز هم شده اند. دولت افغانستان اکنون بار تمام مسئولیت های داخلی و خارجی کشور را در چنین شرایط اساس محتمل است و کمتر میتواند وقت به مبارزات تقلباتی و دخالت در کار کمیسون مستقل انتخابات بدهد میدان بر رقیبان یی که کاری جز این ندارند خالیست و آنگونه خواسته باشند نا مسئولانه در روند بازشماری آرا مداخله کرده و سکته گی کمرشکن در کار کمیسیون مستقل انتخابات، با بهانه های مختلف وارد میکنند تا هرچه بیشتر بتوانند در میدان مبارزه باقی بمانند.
ملامت مردم است چرا به آنهاییکه در ده هفتاد ه این مردم را به نام های مختلف زیر آتش گرفته بودند، رای دادند؟! چرا این خون اماشان و دزدان را گذاشتند که کاندید شوند؟! ما ملت بی حافظه استیم حال همه چیز ثبت نوار های ویدیوی است. آیا نمیبنند که داکتر عبدالله عبدالله از کوه تلویزیون قومانده میدهد که غرب کابل جان را زیر آتش بگیرید و نمیبینید که گلبدین حکمتیار تا روز های قبل مسئولیت حملات انتخاری را میگرفت آن راکت پرانیها چهار آسیاب فراموش چرا شود؟ استاد محقق آن کسیکه در سر کابلیان نازنین میخ میکوبید حال چرا دو پسر و دختر اش در پارلمان است؟ کی رای دادند؟ دوستم آن جلاد خون اشام که حتی سال پار آن ریش سفید را نیز آرام نگذاشت ولی مردم برای پسرش رای میدهد که بالای کرده های این ملت بی حافظه باز لکد مال کنند. ما باید بشرمیم و خوب بشرمیم