ښار ته سوله، کلي ته جگړه│سلیم پاینده

له یوې خوا د تېرې دلوې په نهه ویشتمه نېټه د ولسمشرۍ د انتخاباتو نهایي نتایج اعلان شول چې له ګڼو کورنیو مخالفتونو سره مخ شول؛ خو په بهرنۍ کچه لا د تایید او تردید فضا تر ډېره بریده ګونګه ده؛ خو بریښي داسي چې ولسمشر غني په خپل تصمیم کې جدي وي؛ ځکه ویل شوي چې حکومت د فبرورۍ پر اووه ویشتمه نېټه، د تحلیف مراسم ترسره کوي. طبیعي ده چې د دې مراسمو له ترسره کېدو سره به نور د اجرائيه رياست ټغر ټولېږي، چې ښایي دا قدم پر بل شوي اور لا تېل و پاشي. همدارنګه د شویو څرګندونو له مخې د روانې فبرورۍ پر ۲۹ مه نېټه د طالبانو او امریکا تر منځ د سولې موافقه لیک، لاسلیکېږي، چې ښایي له دې لاسلیک سره د توافقنامې جزئيات را څرګند شي؛ ولیدل شي چې په دې توافق لیک کې د افغانستان ګټې او ملي حاکمیت ته څومره درناوی شوی، د راتلونکي حکومت په باب په کې څه ویل شوي، او په افغانستان کې د امریکایي پوځونو موجودیت او یا له دې هېواده يې د وتلو موضوع څه ډول ده. تر اوسه زیاتره مسایل د یوه اټکل له مخې سنجول کېږي او اصل حقیقت خو د توافق د دواړو لوریو تر منځ دی چې معلومه نه ده پر څه یې توافق کړی.

په همدغه حال کې د حقاني شبکې د اوسني مشر او د طالبانو د مرستیال سراج الدین حقاني یوه لیکنه نیویارک ټایمز خپره کړې ده چې غټ ټکي یې دا دي چې افغان ولس نور له جنګه ستړی شوی او موږ دې ته چمتو یو چې په افغانستان کې یو پراخ بنسټه حکومت را منځته شي همدارنګه بین الافغاني مذاکراتو ته هم اشارې شوې دي. په عین وخت کې ویسا ورځپاڼې پخپله پرونۍ ګڼه کې (۱۳۹۸ د کب ۳ مه) د افغان حکومت له خو یو ناتأیید شوی خبر چې ادعا کېږي نورو سرچینو دا خبر تأیید کړی خو حکومت پټ ساتلی دی، خپور کړ چې د پاکستان لوی درستیز جنرال باجوه له خلیلزاد سره یو ځای د هغه په الوتکه کې بګرام ته پټ سفر کړی او له افغان لوړ پوړو چارواکو سره یې کتلي چې ښایي ولسمشر غني هم دغلته د خبرو له پاره ورغلی وي او ځینو سرچینو خو لا دا هم وویل چې جنرال باجوه نه و راغلی او د آی اس آی (I.S.I) رییس راغلی و؛ خو که حقیقت هر څه وي که دا ټول جریانات سړی څنګ پر څنګ کښېږدي؛ نو یوې داسې نتیجې ته رسېږي چې ښایي یوه نوې سناریو د را منځته کېدو په حال کې وي چې په هغې کې به څه نوي جوړجاړي را منځته کېږي او نوي امتیازات به سره تبادله کېږي؛ ځکه امریکا مجبوره ده پاکستان ته امتیاز ورکړي او پاکستان امریکا ته، همدارنګه افغانستان مجبور دی چې پاکستان ته امتیاز ورکړي او پاکستان احتمالاً افغانستان ته چې د پاکستان امتیاز ښایي تر دې بل څه نه وي چې د طالبانو په راضي کولو کې مرسته وکړي. په طالبانو کې حقاني شبکه هغه شبکه ده چې د ښاغلي کرزي د ولسمشرۍ له وخته تر اوسه پورې یې د افغان حکومت او افغان امنیتي ځواکونو پر خلاف تر ټولو سخت عملیات ترسره کړي او خپل مقابل لوري ته یې سخت زیانونه اړولي دي. ښه؛ دا هم یوه د پام وړ خبره ده چې د سراج الدین حقاني ورور انس حقاني ډېره موده له افغان حکومت سره بندي و چې بالاخره په لوړه کچه تبادله شو او دا تبادله د امریکا د فشار په نتیجه کې وشوه. کېدای شي انس حقاني له یوه داسې پیغام او د حالاتو له یوه داسې تصویر سره خپلې ډلې او خپل ورور سراج الدین حقاني ته ور ګرځېدلی وي چې د هغه په پخواني دریځ کې د څه تغییر باعث شوی وي؛ خو که د دې شاګرځ دلیل هر څه وبولو له یوې خبرې نه انکار نه شي کېدای چې سراج الدین حقاني او په مجموع کې د طالبانو ډله د خپلو بهرنیو ملاتړو خصوصاً د پاکستان له خوښې پرته یو ګام هم نه شي اخستلای. زه باور لرم چې په طالبانو کې حتماً د مستقل مزاج والا خلک وو او لا هم شته؛ خو کله چې هغوی خپله اراده او خپل مافی الضمیر څرګند کړی له سخت غبرګون سره مخ شوي، حتی چې خپل ژوند یې له لاسه ورکړی. یوه ډېره لویه ستونزه دا ده چې نه افغان حکومت مستقل دی او نه هم طالبان، هغوی که د هر تصمیم اعلان کوي، طبعاً د خپلو بهرنیو ملاتړو په خوښه؛ ځکه چې دا دواړه لوري بهرنیو مرستو ته اړ دي، که بهرنۍ مرستې نه وای ښایي ولسمشر غني ولسمشرۍ ته نه وای رسیدلی او طالبانو دغومره اوږد مقاومت نه وای کړی؛ ځکه موږ ګورو چې حتی یوه ان جي او (N.G.O) له بهرنۍ مرستې پرته نه شي چلېدای، تر کومه چې له کوم لوري فنډ ورکول کېږي، خپل وجود او حضور ساتلی شي؛ خو چې فنډ پرې قطع شو، سبا ته یې بیا دروازې تړل شوي دي. همدغسې دا اوسني سیاسي ګوندونو او د مدني شبکو په نامه حرکتونه دا ټول بهرني فنډ ته اړتیا لري؛ نو یو داسې قوت چې اتلس یا نولس کاله له یوه نړیوال نظامي ائتلاف سره جنګېږي، هغه په کومو پېسو، په کومو وسلو او کومو ترانسپورتي او لوژستیکي امکاناتو.

که چېرې د سراج الدین حقاني په نامه په نیویارک ټایمز کې خپور شوی مطلب حقیقت ولري چې ښایي حقیقت هم ولري؛ ځکه تر اوسه یې د حقاني له خوا تردید نه دی شوی؛ نو زه دا د طالبانو او په ځانګړې توګه د حقاني شبکې په سیاسي تګلاره کې یو د عطف ټکی بولم؛ خدای دې وکړي ټول طالبان دې نتیجې ته رسیدلی وي، د سیمې او ګاونډ هېوادونه هم او بالاخره امریکا هم چې په افغانستان کې د روان حالت تداوم لږ تر لږه د افغانستان، ګاونډیو او سیمه ییزو هېوادو په ګټه نه دی؛ لکه څرنګه چې پاکستاني چارواکي وایي یو سوله ییز افغانستان زموږ په ګټه دی، دغسې افغانستان ته هم یو سوله ییزه پاکستان په ګټه دی، ښایي پاکستان له امریکا نه د یو څه امتیازاتو د ترلاسه کولو له پاره تر اوسه ورسره منډه ترړه کړې وي؛ خو که پاکستان لږ اوږد نظر وکړي؛ ښایي راتلونکې پخپله ګټه و نه ګوري؛ ځکه د نړۍ او سیمې حالات همېشه په یوه حال نه پاتې کېږي، ښایي پاکستان به د امریکا هغه نقشه نه وي هېره کړې چې تر (۲۰۲۰) کال پورې یې پر دوو لویو اسلامي هېوادونو اندونیزیا او پاکستان د بطلان کرښه را کاږلې وه، دا چې خدای (ج) و نه غوښتل هغه خو جلا خبره ده؛ خو د امریکا خو نیت همدا و. همداسې په یوویشتمه پېړۍ کې د امریکا د نوي نړیوال نظام پر اساس کښل شوې نقشه عملي نه شوه، نه لوی پنجاب جوړ شو، نه لوی پښتونستان، نه لوی کردستان او نه د هغې استعماري نقشې نور جزئيات؛ خو دلته دا پوښتنه هم مهمه ده چې امریکا د سیمې په کچ خپله ستراتیژي څومره د بریا پر لور بوتللای شوه. ښه؛ داسې به نه هم نه وي چې امریکا به هېڅ لاس ته نه وي راوړي؛ خو داسې هم نه چې هر څه یې لاس ته راوړي دي. امریکا چې دا اوس د فلسطین په اړه کومه شیطاني نقشه را وړاندې کړې هغه هم د سیمې او نړۍ په کچه له مخالفتونو سره مخ شوه هیله ده هلته یې هم پوزه په خاورو پورې و موښل شي.

زه تر ټولو مهم دا بولم چې د طالبانو په شمول ټول افغانستان او په سر کې یې سیاسي قوتونه د خپل هېواد د بقا او سلامیتا په باب عمیق فکر وکړي. یو څه چې په دا تېرو څلوېښتو کالو کې ثابت شول، هغه دا دي چې په افغانستان کې یوه ډله هم مستقل حکومت نه شي کولای؛ خلقیانو او پرچمیانو و نه کړای شو، د مجاهدینو خاصو ډلو و نه کړای شو، طالبانو و نه کړای شو او اوس هم همدا خبره ده. که چېرې ولسمشر غني په دې فکر کې وي چې له لویدیزه د را وستل شویو څو د سیکولریزم په خم کې د رنګ شویو کسانو په وسیله به دلته یوه بریالۍ حکومتولي را منځته کړي، دا ماته خوب و خیال ښکاري، دغسې دې طالبان هم دا خوبونه نه ګوري چې بیا به د هغوی په لاس مستقل یو حکومت جوړېږي دا ناممکنه ده، باید ټولې افغاني ډلې سره لاسونه ورکړي او د مستقبل له پاره یو کامیابه نقشه جوړه کړي.

که زړونه سره یو کړو او لاسونه سره ورکړو

دا کاڼي به لالونه او دا بوټي به لونګ شي