حضور آمریکا در افغانستان به چه منظور است ؟ سوالی است که شاید حتی اکثر سیاسیون آمریکایی نتوانند پاسخ آن را بطور دقیق ارایه بدارند. تشکیل گروه مجاهدین و طالبان، حمایت و مدیریت آن توسط پاکستان (دوست ستراتیژیک آمریکا و انگلیس) حمله بالای طالبان و مستقر شدن نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان(برآورده شدن آرمان دیرینه آمریکا و برتانیا)، تشکیل حکومت دموکراتیک با رهبری حامد کرزئ(آغاز مرحله دوم سیاستهای توسعه آمریکا)، چاق کردن گروهای مجاهدین و قوماندانان محلي(حرکت خلاف منافع افغانستان عدم صداقت و حسن نیت آمریکا را نشان میدهد)، زمینه سازی برای ادامه جنگ و نا امنی در افغانستان(عدم از بین بردن طالبان)، به مسخره گرفتن و زیر پای کردن قانون اساسی کشور و ارزشهای دموکراتیک وغیره، عمداً به بحران کشاندن انتخابات( کاملاْ طرح آمریکایی بنظر میرسد)، تشکیل حکومت وحدت ملی ، اختطاف پروسه صلح به سمت نامعلوم، حمایت آمریکا از گروهای سیاسی جدید به رهبری کابینه اسبق و دیگران، اظهارت ضد و نقیض آمریکا و سیاست های دو پهلو آن در قبال افغانستان ، همه و همه نشاندهنده این است که یا آمریکا در مورد افغانستان فاقد ستراتیژی واحدی است و حالا وقتی ناکامی خود را احساس میکنند با حرکت های زیگزاگ میخواهند بازی را مجدداً طرح کنند و بسوی منافع خود با یک سیاست نوین حرکت نمایند یا هم منافع آمریکا در تداوم جنگ و حفظ یک حکومت ضعیف و همواره وابسته به آمریکا نهفته است.
اگر یک مرور اجمالی در مورد رفتار های سیاسی آمریکا در قبال افغانستان انجام دهیم به ساده گی قابل ملاحظه است که موضعگیری های آمریکا نشاندهنده این واقعیت است که آنچه را آمریکا انجام میدهد شدیداً به تعهدات آمریکا با افغانستان و منافع افغانستان در تناقض واقع میگردد. از این موضوع میگذریم که آمریکا با قدرت و تکنالوژی که در دست داشت میتوانست در ظرف چندین ماه طالبان و گروهای مخالف را کاملاْ از بین ببرد ، میایم بحث را در ارتباط به سیاست های آمریکا بعد از تشکیل حکومت وحدت ملی معطوف میداریم. اکثر صاحب نظران سیاسی امروزه اجماع دارند که جان کیری با طرح فاسدش حکومت ضعیف تری از حکومت کرزی را بر ملت افغانستان تحمیل کرد. هیچ گروهی علاقه و انتظار تشکیل اینگونه حکومتی مسخره و خلاف اراده ملت را نداشت و برای هیچ کشور این مودل حکومتداری مطلوب نخواهد بود. وقتی حکومت تشکیل شد از همان آغاز صاحب نظران و تحلیل گران سیاسی میدانستند که این مودل یک حکومت ضعیف و آسیب پذیر را بوجود خواهد آورد یا به عباره دیگر همه میدانستیم که منافع آمریکا در یک حکومت ضعیف نهفته بنظر میرسد به همین علت است که باورمند بودیم که محصول مودل حکومت وحدت ملی یک حکومت مقتدر و مردمی نخواهد بود. بررسی ها نشان میدهند که از همان آغاز کار حکومت وحدت ملی تا اکنون آمریکا در قبال افغانستان شدیداْ در خلاء یک سیاست واحد قرار دارد.
دغدغه خروج نیروهای آمریکایی بعد از امضا شدن پیمان ستراتیژیک تاثیر فوق العاده منفی بالای اوضاع سیاسي، اقتصادی و روحیه اجتماعی مردم گذاشت. کاهش کمک های جامعه بین المللی به افغانستان در این وضعیت وخیم در ذات خود یک سیاست تضعیف کننده بود. تقویه ، حمایت و ترویج روحیه ضد حکومت وحدت ملی را نباید تردید کرد که محصول ذهنیت سیاسیون غربی برای حفظ یک حکومت متکی و ناکارآمد در افغانستان باشد. شعله زدن و بازتاب دادن تنش ها بین ریاست جمهوری و ریاست اجراییه محصول سیاست نادرست امریکا است.
پیچیده سازی پروسه صلح و مجبور کردن حکومت افغانستان تا از پاکستان صلح را گدایی کند و قراردادن رهبری و مدیریت صلح افغانستان به دست پاکستان بخشی از تکتیک های سیاسی نادرست آمریکا بشمار میرود. اظهارت ضد و نقیض آمریکا در مورد حکومت پاکستان مثلاً در نوشته های مختلف خود رابرت گیتس(Robert Gates) جنرال آمریکایی، پاکستان را یک متحد خوب و با ارزش برای آمریکا نمیداند. به همین ترتیب اظهارات سیاسیون بلند رتبه آمریکا در مورد عدم حسن نیت پاکستان حکایت از حقیقتی میکند که پاکستان همواره خلق کننده، پرورش دهنده و حمایت کننده تروریزم و افراطیت در منطقه است. اوباما ریس جمهوری ایالات متحده آمریکا در همین اواخر به مجله مشهور اتلانتیک(Atlantic Magazine) ، پاکستان را یک متحد پرسش برانگیز ، فاجعه بار و حمایت کننده تروریزم در منطقه و جهان میداند اما باوجود این همه اظهارت درشت و تند آمریکا در مورد پاکستان، آمریکا برعکس مهمات نظامی باقی مانده نیروهای ناتو و آمریکا در افغانستان را بعوض آنکه به حکومت افغانستان بدهند به پاکستان هدیه داد. آمریکا همواره از یک جانب پاکستان را متهم به حمایت از تروریزم و ناامنی در مطنقه میکند و از سوی دیگر به پاکستان کمک های پولی و نظامی خود را ادامه داده است. این موضوع بازتاب دهنده سیاست های مبهم و نادرست آمریکا در قبال افغانستان و ثبات منطقه تلقی میگردد.
رد و بدل های صحبت های مختلف از جانب کاخ سفید(White House) به داکتر غنی و داکتر عبدالله تنش های موجود بین این دو تیم را بیشتر ساخته. از یکطرف مجبور نمودن داکتر غنی تا افراد را بر اساس فرمایشات داکتر عبدالله (مثلاْ معرفی جاهد به وزات داخله، فرمان توشیح اصلاحات انتخاباتی وغیره) لبیک بگوید و از طرف دیگر جریان ترویج حقیقتی که گویا داکتر عبدالله و سمتش خلاف قانون اساسی است او ایشان برنده انتخابات نبوده و از بابت ناچاری در حکومت شریک ساخته شده است ، سعی برای تنش افزایی در بین دو تیم ناهماهنگ و متخاصم حکومت وحدت ملی بنظر میخورد. اندک مکث کنید میابید که بعد از مدت طولانی چرا کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان رای انتخابات ریاست جمهوری را اعلام میکند؟ آیا این یک حرکت بسوی بی اعتبار کردن و حتی از بین بردن چوکي ریاست اجراییه نیست؟ یا پخش اخبار که گویا اوباما با داکتر عبدالله صحبت کرده و وی را از مداخله به صلاحیت های ریاست جمهوری منع ساخته و دیگرحرکات و موضع گیری های سیاسی تازه امریکا نشان میدهد که سیاست آمریکا در قبال افغانستان قطعاً دو پهلو است.
من اعتقاد دارم اگر آمریکا همچنان سیاست خود را به سبک گذشته ادامه دهد پیامد های آن شدیداً به ضرر منافع ملی افغانستان خواهد بود. باورمندم که نه تنها این سیاستها برای افغانستان تاثیرات منفی در قبال خواهد داشت بلکه صدمات بیشتری را در بلند مدت به اعتبار سیاسی و حضور آمریکا در منطقه وارد خواهد نمود. اگر آمریکا فکر میکند با سیاست های کوتاه نگر میتواند در افغانستان به منافع سیاسی و اقتصادی خود برسند، این یک محاسبه نادرست است زیرا جنگ و سیاست در منطقه جیوسیاسی و جیواقتصادی مانند افغانستان نیاز به محاسبه دقیق و پلانهای ستراتیژیک بلند مدت دارد. تاریخ تحولات سیاسی در افغانستان گواهی میدهد که افغانستان گورستان امپراطوری ها و یکی از مشکل ترین منطقه برای توسعه سیاسي ابر قدرت ها میباشد.
با درنظرداشت مسایل، حقایق و فاکتور های بالا باید گفت که حکومت افغانستان و رهبران آن باید در مورد منافع کشور جدی باشند و سعی کنند در هر قدم و هر حرکت خود منافع افغانستان را در اولویت قرار دهند. رهبران کشور از یکطرف باید منافع افغانستان را ترجیح دهند و محقق سازند از جانب دیگر آمریکا را نیز متقاعد به تجدید نظر در سیاست کلي آن در قبال افغانستان نمایند. سران حکومت وحدت ملی باید با برهان و منطق به سیاسیون آمریکا بفهمانند که اگر آمریکا در افغانستان شکست بخورد اعتبار بین المللی آن سخت صدمه میخورد و حتی امکان نزول سیاسی امپراطوری آن نیز میرود. به آمریکا باید برسانند که افغانستان مقتدر و خودکفا به نفع آمریکا و تضمین کننده منافع دیرینه هردو طرف خواهد بود.
کابل
۱۴ مارچ ۲۰۱۶
استاد محمد ظریف امین یار
“به آمریکا باید برسانند که افغانستان مقتدر و خودکفا به نفع آمریکا و تضمین کننده منافع دیرینه هردو طرف خواهد بود.”
Powerful and economically self-sufficient Afghanistan will be able to secure her borders and then some. But in order to reach raw resources rich Central Asia, long term chaos in Afghanistan is the easy way to step right into the target.