اتمه برخه
* * *
تواب پر خامه هندواڼه وخوت، سپين ښويه بوجان (زړي) ترې راووتل، خټکي ته يې د تېره بوټ څوکه سيخه کړه، خټکی له جوړنګ بېل شو، ورغړېد او په لښتي کې ولوېد. بکس يې کېښود، يو دم يې د پالېزه پر جوړنګانو خپړې کړې. لانده بوټي له بېخه راوتل.
تواب ستړی شو، بکس يې شاته واچاوه، لېرې يو چا رشقه رېبله. ورغی، په لوړ غږ يې وويل:
_پالېز مې دې له بېخه را وايست.
په رشقه کې د لور د تېرېدو غږ ودرېد، سړي ملا سيخه کړه،حيرانې سترګې يې له چخړو ډکې وې. په سړه سينه يې وويل:
_ په سد يې؟
د تواب شونډې وخوځېدې!
_تاجو! که يې نه منې ، نو ورشه ويې ګوره!
د سړي تندی تريو شو:
_غټان په خپل نوم مه بوله!
هلک غبرګ لاسونه د سړي سترګو ته ونيول:
_ها! نوکانو ته مې وګوره، له خټو ډک دي.
سړي لور کېښود، پوله يې په مخه ورکړه، تواب هم ګړندي ګامونه پسې واخيستل. سړی د پټي په کونج کې را ايستل شويو جوړنګانو ته ودرېد.
يوه شېبه غلی و، بيا يې يودم ځمکې ته لاس کړ، يوه وړه شکېدلې هندواڼه په ګوتو ورغله، تواب سر ټيټ کړ، هندواڼه پر پوله ولګېده، چاک شوه او راوتلو اوبو يې خاوره ورسره ورغړوله.
سړي تېږې ته لاس کړ، تواب چيغه کړه!
_ته غل يې، تېره شپه دې د کارېزه اوبه اړولې.
د سړي له لاسه تېږه ولوېده.
تواب وويل:
_تا د ګل رحيم اکا يتيمانو ته هم ونه کتل، يوازې دوه پټي لري، خو ته د کارېزه سلامت شواروز خورې، بيا دې هم اوبه ترې غلا کړې!
سړي حيرانې سترګې ورته نيولې وې.
تواب وويل:
_په جومات کې يې وايم.
سړي يودم وخندل:
_ټول پالېز تر تا جار، ټوکې مې کولې، نه يم په غوسه.
بيا يې خپل جيب ته لاس کړ، شلګون يې راوايست:
_هه! په مکتب کې به څه پرې واخلې.
تواب روان شو، مخکې لاړ، شاته يې وکتل، سړي شلګون ورته وښوراوه.
د تواب بکس دروند شو، جُوجُو وويل:
_ښه دې ونه کړل.
د تواب شونډې وخوځېدې:
_اوس کوچيانو ته ورځم.
جُوجُو وويل:
_اه ګرانه! بدو ته په بدو ځواب مه وايه.
تواب ځړېدلی سر روان و.
جُوجُو وويل:
_مکتب به څنګه کوې؟
_اول سات خالي دی.
تواب تر فصلونو ووت، دښته يې په مخه ورکړه، د غونډۍ په لمنه کې د کوچيانو تورې کېږدۍ ولاړې وې.
جُوجُو وويل:
_د تېرې شپې کوچی به په کومه يوه کې پسې غواړې؟
غټ کوچياني سپي غپ وهل، منډه يې را واخيسته، بکس سپک شو، سپی ځای پر ځای ودرېد. وربوز يې پر خاورو کېښود، لکۍ يې له ځمکې مړه دوړه پورته کړه، بېرته کېږدۍ ته ور وګرځېد.
بکس دروند شو:
_دلته يې نه شې موندلی.
تواب وويل:
_ولې؟
_سپي را ياده کړه چې بېګانۍ رمه تر غونډيو ورهاخوا پسې وغواړئ.
د تواب تندی تريو شو:
_سپی دروغ وايي!
جُوجُو وخندل:
_اه ګرانه! د سپي سپکاوی مه کوه، که خبر شي نو د ځان توهين يې ګڼي.
تواب پر يوه هواره تېږه کېناست. مخامخ يې وکتل، دوو ځوانو کوچيو پچې جارو کولې، خرو لنډ لنډ ګامونه اخيستل، پښې يې تړلې وې.
د جُوجُو غږ يې واورېد:
_د کوچيانو ژوند سخت دی.
تواب وويل:
_خو ماته خوند راکوي.
جُوجُو وخندل:
_ په دې خبرو پسې مه ګرځه!
تواب غلی و.
جُوجُو وويل:
_راځه!
_چېرته؟
_دا خوند بايد له نږدې ووينو.
هلک ورو روان شو، له يوې کېږدۍ يوه بوډۍ راووته.
تواب په شونډو کې وويل:
_د کورتو اخيستلو بانه ښه نه ده؟
د جُوجُو غږ يې واورېد:
_ترڅو به په دروغو ژوند کوی؟
بوډۍ خپله چوڼداره لمن د سپي سترګو ته ونيوله. په زهير، خو ډډ غږ يې وويل:
_څه غواړې؟
تواب ور مخته شو:
_د يوه کوچي پوښتنه مې کوله، بېګا يې د انګورو په تاکونو کې يوه پاڼه هم نه ده پرېښې.
بوډۍ وويل:
_موږ رمه نه لرو، مازې څو مېږې راپاتې دي، مردار نه پرې خورو.
تواب په خبره کې ور ولوېد:
_تږی يم.
سپی وغرېد، يودم غلی پرېووت.
بوډۍ وويل:
_کېږدۍ ته ور ننوځه، سپی خروړی (خوړونکی) دی.
تواب ور وکتل، سپي پر خړو خاورو خپل وربوز اېښی و.
تواب کېږدۍ ته ننوت. پر زاړه او شکېدلي ليمڅي کېناست، شاوخوا يې وکتل، څنګ ته خيرنې بسترې پرتې وې، پورته مات شکېدلي غلبېلونه را ځړېدل.
يودم يې غوږ سوړ شو، ورمېږ يې کوږ کړ، بوډۍ له اوبو ډک جام ورته نيولی و.
تواب لاسونه ور وغځول، شونډې يې د جام پر ژۍ کېښودې، اوږه يې درنه شوه، جُوجُو وويل:
_دوې ورځې دلته وم، په همدې جام کې سپي خوله وهله.
تواب يودم وټوخل، له خولې يې نريو رڼو اوبو داره وکړه.
بوډۍ وويل:
_بسم الله.
تواب جام پر غولي کېښود.
زګېروی شو، تواب شاوخوا وکتل، بړستنې وښورېدې. بوډۍ ورغله، غبرګې بړستنې يې چوله کړې، ببر، سره نښتي ژېړ وېښته ښکاره شول.
بوډۍ وويل:
_جار!
د تواب غوږ وتخڼيد:
_لمسۍ يې ده، غونډل چيچلې.
تواب د بړستنو خواته ور وښويېد.
بوډۍ د نجلۍ مخ لوڅ کړ، د هغې پر لمر سوځولي تور تندي يې لاس کېښود، سوړ اسوېلی يې وايست:
_لکه له تناره چې دې را ايستلې وي.
تواب وويل:
_ډاکټر ته مو نه ده ور وستې؟
بوډۍ خپلې لمسۍ ته وچې سترګې نيولې وې.
تواب وويل:
_غونډل خطرناکه دی.
بوډۍ يودم ور وکتل:
_ته له کومه پوه شوې؟
د تواب ژبه بنده شوه:
_ما، ما
بوډۍ وويل:
_ته بې څه نه يې، په غيبو پوهېږې، سپی هم څه نه درته وايي.
تواب غلی و.
بوډۍ د خواست په ژبه وويل:
_ها زويه، خدای دې په ځواني برکت که، ماته خو بزرګ ښکارې. په دې لمسۍ خو مې يو دم وکه!
تواب په حيرانۍ ورته کتل.
بوډۍ تور واړه دېګ ته لاس ور وغځاوه، دېګ يې د تواب تر مخې کېښود:
_ها، د يوې غړکي نوين (تازه) کوچ دي، په شکرانه کې يې درسره يوسه.
تواب ولاړ شو، بوډۍ تر لمن ونيو، تواب بېرته کېناست، شونډې يې وخوځېدې، د نجلۍ مخ ته يې خوله ور نږدې کړه، له چوف سره د هغې په ببرو وېښتو کې نښتې پلاله وخوځېده.
تواب په بيړه له کېږدۍ ووت، منډه يې واخيسته. لېرې ودرېد، د پښو څرپکي يې واورېدې، ورمېږ يې کوږ کړ، سپي لکۍ خوځوله.
تواب کېناست. غوږ يې وتخڼېد. جُوجُو وويل:
_ښه نو، ته بزرګ يې؟
تواب ته غوسه ورغله:
_ملنډې مه وهه!
جُوجُو وخندل:
_کوټ، کوټ، کوټ…د تندي ګونځې دي بيا ډېرې شوې، سپی بې حوصلې دی، يوازې اشاره غواړي، يوه ګوله به دې کړي.
تواب غلی و.
جُوجُو وويل:
_يوه پوښتنه؟
تواب ور وکتل:
_څه؟
غونډل انسان وژني؟
_هو، تېر کال يې زموږ د دهقان کوچنی زوی وخوړ (وچيچه)، څو ورځې وروسته يې ډاکټر ته يوووړ، خو په لاره کې مړ شو.
تواب غلی شو، يودم يې وويل:
_اوس نو مه وايه چې غونډل بې ازاره دی.
جُوجُو وويل:
_بيا دې هم په قضاوت کې بيړه وکړه. غونډل مې ظالم وګاڼه، خو هغه را ياده کړه چې کلونه کلونه همدلته اوسېدو، بس! کوچيان راغلل، غټې تيږې يې ليرې کړې او کېږدۍ يې ودروله. موږ د موږکانو يوه پخواني غار ته پناه وروړه، خو هلته يې هم په کراره نه پرېښودو، نجلۍ ډکه بدنۍ په غار کې تشه کړه، يو شوخ زوی مې پر لمن ور وخوت او د نجلۍ غاړې ته يې خوله وروړه.
تواب غلی و.
جُوجُو وويل:
_ته خوشاله يې چې دا کوچۍ مړه شي؟
تواب په حيرانۍ ور وکتل.
جُوجُو وويل:
_ورشه، بوډۍ پوه که چې د نجلۍ غم وخوري.
تواب ورو ولاړ شو،. شېبه وروسته د کېږدۍ تر مخ ودرېد. بوډۍ د کوچو له دېګ سره راووته. تواب ورو وويل:
_نجلۍ بايد ډاکټر ته ورسوئ!
بوډۍ وخندل:
_جار، د ډانګټر کار يې نه دی، ستا دم به يې ټک پتری کړي.
يودم يې هلک تر لاس ونيو او دواړه کېږدۍ ته ننوتل.
بوډۍ د نجلۍ له مخې بړستن ليرې کړه، په خوند يې وويل:
_ها ورته وګوره! کراره پرته ده.
تواب ور وکتل، د نجلۍ دخولې لنده غاړه تکه شنه وه.
بوډۍ وويل:
_پياز مې په اور کې ايښی، بس! چې خوړين شو، پر غاړه به يې ور وتړم، ټول زار (زهر) او ناوونه (چرک) به يې راوباسي.
ډډ کوچيانی غږ واورېدل شو:
_دا څوک دی؟
تواب په بيړه ور وکتل. له عمره پوخ چاغ، ګردی سړی ولاړ و.
بوډۍ وخندل:
_تږی و، خو په بزرګي کې يې شک نشته، يوه چوف يې سنځله کراره پرې ايسته.
کوچي لوی ډانګ د کېږدۍ ټاټ (ټوټې) ته ودراوه، خيرن بالښت ته يې ولي ولګول، په ډډ کوچياني غږ يې وويل:
_ادې! جونګی مې خرڅ کړ!
بوډۍ يودم کېناسته، تواب ور وکتل، د ښځې رنګ الوتی و.
کوچي وويل:
_خوا مه بدوه، په کور کې يوه لپه اوړه هم نشته.
د بوډۍ د تندي ګونځې لا پسې ژورې شوې؟
_همدا يو جونګۍ راپاتې و.
کوچي ته غوسه ورغله!
_بلا ورپسې! زڼکي (هلکان) خو له لوږې نه شو مړه کولای!
مېږې رمباړه کړه، تواب ور وکتل، دوه واړه هلکان په څو ډنګرو مېږو پسې روان وو. يوه يې پرتوګ نه درلود، اوږده لمنه يې باد وهله.
د کوچي غږ يې واورېد:
_مړۍ خورې؟
تواب ور مېږ کوږ کړ، کوچي ده ته کتل.
تواب په بيړه وويل:
_نه.
تر کېږدۍ ووت، ودرېد، کوچي ته يې مخ ور واړاوه، په وېره يې وويل:
_دا نجلۍ ډاکټر ته بوزه، مري.
کوچي چيغه کړه!
_ګل اندامې! دا چای زار زکوم دې پسې څه که!
ښځينه غږ يې واورېد:
_ځوځ خوله (اور) نه اخلي، لانده دي.
تواب ښۍ خواته وکتل، په خړ، پنډ لوګي کې يوه ښځه پټه وه، ښځې يودم وټوخل، ولاړه شوه، سترګې يې تکې سرې وې. بېرته کېناسته، ځوځو ته يې ور پوه کړل، غوټه لوګی يوې خواته کوږ شو.
تواب په ځړېدلي سر ګامونه واخيستل، جُوجُو يې پر اوږه کېناست، ورو يې وويل:
_هلکانو ته وګوره!
تواب سر پورته کړ، بې پرتوګه هلک په خاورو کې ناست و، پر خوله او پزه يې مچان بونګېدل، بل د کوټي خلاصو پښو ته پړی ور اچاوه.
جُوجُو وويل:
_اوس پوه شوې چې کوچيان سخت ژوند لري؟
تواب يې په خبره کې ور ولوېد:
_زه څه خبر وم، په کتابونو کې يې ډېر صفت راغلی، ان لوی لوی شاعران او ليکوالان يې لا په صفت نه مړېږي.
جُوجُو وخندل:
_اه ګرانه! په دې خبرو پسې مه ګرځه. زه دوې، درې ورځې له کوچيانو سره وم، ډېر څه مې ليکلي، خو لمر دی، برقي توري سم نه ښکاري.
تواب غلی روان و.
جُوجُو وويل:
_شاعران او ليکوال دې ياد کړل، ما هم ددوی ځينې ليکنې ولوستې، خو زه ډاډه يم چې کوچيانو ته يې پر پاخه سړک د روان موټر له ښيښو ور کتلي دي، دوی له ليرې د هغې پيغلې کوچۍ تصوير را اخيستی چې په اوښانو پسې روانه ده، خو هېڅکله يې د هغې له وچو شونډو راوتلی ستړی (اه) نه دی اورېدلی، د هغې په چاودو پوندو کې يې تلليو اغزيو ته پام نه دی ور اوښتی، د هغې د تندې مړو خولو ته يې نه دي کتلي، د هغې په تنکي عمر کې يې د سترګو شاوخوا ګونځې نه دي ليدلې.
جُوجُو غلی شو. تواب هماغسې ځړېدلی سر روان و.
جُوجُو وويل:
_شرط تړم! که په همدې شاعر او ليکوال يوه ورځ د کوچي بړستن هواره کړې، تر سهاره به يې سپږمې ټينګې نيولې وي. که دې ډوډۍ ورته کېښوده، په کاسه کې به وېښتان پسې غواړي، دوی د کوچيانو د ژوند په صفت نه مړېږي، خو که ورته ووايې چې يوه اونۍ ژوند ورسره وکړه، نو د پچو د بوی او دوړو له لاسه به يې د تشناب کاغذ سپږمو ته نيولی وي. يوه شېبه يې د موټر له ښيښو يوه کوچۍ پيغله ولېده، سل مخه يې په صفت ډک کړل.
جُوجُو غلی شو، د تواب پر اوږه يې چونډۍ ور ولګوله:
_پوښتنه يې وکړه چې ليکوال او شاعران بايد څه وکړي؟
تواب وويل:
_څه وکړي؟
_ښه پوښتنه ده. په اوښ پسې روانه کوچۍ او په غره کې د شپېلۍ غږ، ټول ژوند نه دی، هر څه ته بايد د واقعيت په سترګه وګوري، د هغې کوچۍ سرې سترګې دې وليکي چې په لندو ځوځو اور بلوي او سږي يې له لوګي ډک دي. هغه نجلۍ دې انځور کړي چې غونډل چيچلې، خو ډاکټر نه لري. هغه بې پرتوګه ماشوم دې ياد کړي چې پر خوله او پزه يې مچان بنګېږي او له مکتبه محروم دی. د هغو کوچيانو ستونزې دې وڅېړي چې ټوله مالداري يې ناروغيو ور تباه کړه.
تواب غلی و.
جُوجُو وويل:
_راته ووايه چې ګټه به يې څه وي؟
هلک همدا پوښتنه تکرار کړه.
جُوجُو وويل:
_واقعي ليکنې به د کوچيانو ستونزو ته د نورو پام ور واړوي، د دوی له ريښتيني ژونده به خبر شي، کېدای شي چې سيار مکتب او شفاخانه ورته جوړه کړي، د مالدارۍ غم يې وخوري. که نور نه وي، د هوايي خبرو پر ځای خو به يې واقعيت ويلی وي.
د تواب شونډې وخوځېدې:
_مکتب راورسېد.
اوږه يې سپکه شوه.
* * *
ملک وويل:
_يوازې تفدانۍ پاتې دي.
يو ځوان په منډه جومات ته ننوت، بېرته راغی، دوې تفدانۍ يې پر هوارګېلم کېښودې.
ملک وويل:
_ښه ځای دی، هوا چلېږي.
څپلۍ يې وايستې، پر رنګارنګ هوارو ټغرونو مخکې لاړ، د زاړه توت تنې ته اېښي بالښت ته يې ډډه ووهله، ويې ويل:
_د چايو غم مو خوړلی دی؟
يوه کليوال په بيړه ځواب ورکړ:
_کورونو ته مو احوال ورکړی، چای او ډوډۍ په خپل وخت راځي.
ملک غټه چونډۍ نصوار تر ژبې لاندې کړ، ورو يې وويل:
_ناوخته شول.
کليوال غلي وو.
ملک وويل:
_توابه زويه! د جومات بام ته ور وخېژه!
تواب پر خټينو زينو وخوت. شمال لور ته يې وکتل، دښته له شنو سپاندو ډکه وه، ورمېږ يې کوږ کړ، لمر يې سترګو ته سيخ شو، ښی لاس يې پر وروځو کېښود، په لوږ غږ يې وويل:
_د زړې کلا له خوا خلک را روان دي!
يوه کليوال خوله پورته ونيوله:
_څو کسان دي؟
_نه پوهېږم، له دې ځايه سم نه ښکاري، د ګلدين کاکا تر سنځلو راتېر شول.
هماغه سړي ور غږ کړل:
_څوک دي؟
ملک وخندل:
_ياره ميراحمده، اجبه ساده خبره دې وکړه، ليرې دي، هلک يې شمېرلی نه شي، نو څنګه به يې وپېژني!
نورو کليوالو وخندل.
تواب د بام پر ژۍ کېناست. د توتکيو غچا شوه، مخ يې واړاوه، د جومات پر سپيکر دوې توتکۍ ناستې وې. لاندې يې وکتل، د زاړه توت څانګې پر ناستو کسانو ورغلې وې، د شنو پاڼو له چولو، خيرنې خولۍ او سپين پټکي ښکارېدل.
غرهاری شو، دوې ټيټې نرۍ هليکوپترې راغلې، تکې تورې وې، دښته يې په مخه ورکړه، له خپلو سيورو سره يو ځای تلې.
تواب ودرېد، چيغه يې کړه!
_نور هم راغلل!
له لاندې يوه کليوال په لوړ غږ وويل:
_موټر دي؟
_هو.
_څو دانې ؟
_نه پوهېږم، په دوړو کې نه ښکاري.
تواب مخکې لاړ، په ځېر يې دښتې ته وکتل، د مخکيني موټر ښيښه برېښېدله، نور په دوړو کې پټ ول.
تواب د بام پر دودکش مټ ولګاوه، يودم شاته لاړ، له دودکشه سرې غومبسې راووتې.
تواب په منډه له بامه کښه شو.
ملک وويل:
_چا نه و درته ويلي!
د تواب شونډې وخوځېدې:
_بمبرې (غومبسې) وې.
کليوالو وخندل.
_تواب ويالې ته ور وګرځېد، يوه لپه رڼې اوبه يې مخ ته ور واچولې، اوږه يې درنه شوه.
جُوجُو وويل:
_څه خبره ده؟
تواب په بيړه شاوخوا وکتل، کليوال ليرې و:
_مرکه ده.
_هغه د چرګو پر سر د مړي کيسه؟
_هو.
د موټر هارن واورېدل شو، تواب په پښو ودرېد، له تنګې کوڅې درې موټره راووتل. دروازې خلاصې شوې، ټولو سپينې او ژېړې لونګۍ تړلې وې، ملک او کليوال مخکې ورغلل، غېږې يې ورکړې، پر ليکه هوارو توشکو کېناستل.
جُوجُو وويل:
_په دې خلکو کې مې ايله د خير کار وليد، پخلاينه ښه ده.
تواب غلی و.
جُوجُو وويل:
_نږدې نه ورځو؟
تواب له توت سره ودرېد.
يوه کليوال وويل:
_وه هلکانو، هلی شاباس، دا ځای ستاسو له پاره نه دی، ورشئ، چای راوړئ.
تواب او څو نور هلکان ليرې شول.
جُوجُو وويل:
_غم مه کوه! زه يې احوال درته راوړم.
د تواب اوږه سپکه شوه.
اوس به نو د جوجو احوال ته مونږ تر راتلونکې دوشنبې پورې انتظار کوو. .