حالات به مقابله توقعات او رسنیزه وېره اچونه!/مجید قرار

موږ په نن کې اوسو، توقعات مو د پرون او سبا دي. دا سمه نه ده. د نن شرایط زموږ د نن ژوند جوړوي.

دوه زره څوارلسم او پنځلسم د افغانستان لپاره عادي کلونه نه ول. دې کلونو ته چې د وړکي قیامت نوم ورکړل شوی و، دا نه تصادف و، نه کوڅه یي کاريدنه. دلته قیامت طراحي و. دې کال ته معاصر ابوجهل له خپلې خوا د عام الفتح نوم ورکړی و.

شاوخوا یو سل دېرش زره بهرني سرتېري ووتل. د دوی د جګړې ټول بوج یو دم د افغانستان د خلکو او نظام اوږو ته انتقال شو. په جګړه کې مو هوایي ملاتړ له لاسه ورکړ، د ۴۲ هېوادونو استخباراتي ملاتړ کمزوری شو، د پلان او ستراتیژۍ چاره زموږ ځوانې اردو ته وسپارل شو. کاشکې یواځې همدومره وای. شاوخوا یو نیم سل زره وګړي چې ایساف او پي آر ټي ګانو استخدام کړي ول، په یوه کال کې بېکاره شول، همدومره نور د امنیتي کمپنیو ړنګېدلو او فلجېدلو بې روزګاره کړل، همدومره نور د پي آر ټي ګانو لخوا د تمویلېدونکیو پروژو ړنګېدلو بې کاره کړل. مرستندویانو یو دم پر وزارتونو مالي سرچینې په ټپه ودرولې، اکثره ستر پروګرامونه لکه سیکا او نور په ټپه ودرېدل او کارمندان یې په کور شول.

له بلې خوا د تېر ولسمشر کرزي د حکومت رخصتېدلو پر مهال زموږ حکومتي خزانه خالي پرېښودل شوه. نوي حکومت نه یواځې دا چې د نویو کارونو او ګومارنو لپاره په خزانه کې هیڅ نه درلودل، لا دا چې د ګڼو اداراتو او بنسټونو پخواني معاشات هم ځنډ او خنډ ول.

په دې ټولو سربېره د ټاکنو بحران، او د هغه تر شا ټکانونه هم راغلل، او د افغانستان د نظام او خلکو مخالفینو هم خپل ټول زور او ځواک پر همدې مرحله متمرکز او د جبهه یي جګړو لپاره یې بریدونه وکړل.

د دې ټولو مسایلو ترڅنګ، د نوي حکومت له منځ ته راتګ سره ټولو هغو وګړیو چې د زاړه حکومت غوا یې په یوه او بل ډول په خپلو کټوو کې لوشله، د رسنیو له لارې د مایوسۍ، وېرې او اندېښنو خپرولو یو پراخ کمپاین پیل کړ. دا هغه وګړي ول چې د زاړه حکومت پر امکاناتو، پروژو، ځمکو، فرامینو او سپین او تورو پیسو څوربېدل، چا خپلې تلویزیوني او چاپي رسنۍ ورڅخه تمویلولې، چا یې پروژو او قراردادونو ته اېښې وه، چا په امنیته قوماندانیو او ولایتونو کې سهم درلود، چا ته په برخه سفارتونه او ریاستونه رسېدلي ول، او چا دا توقع درلوده چې غني به یې ارګ ته له رسېدلو سره سم خپله ښي او کیڼ لاسونه وګڼي او پر لوړو پوسټونو به یې وګوماري.

دوی د دې پر ځای چې د افغانستان د دې حساسې تاریخي مرحلې حساسیت، ګواښونو او د افغانستان د دښمنانو عزائمو ته په کتنه په خلکو کې د اطمینان او امید خپرولو چاره را خپله کړې وای، برعکس، د نظامي ترهګرۍ بشپړوونکي اړخ، یعنې رسنیزې ترهګرۍ او وېرې اچونې ته یې مخه کړه.

کله یې د پاکستان تګلاره بهانه کړه، کله یې د سعودي اړیکې بهانه کړې، کله یې د سرپرستانو موضوع عنوان کړه، کله یې د واک د مرکزي کېدلو ډنډورې وغږولې. هرڅه یې یواځې د دې لپاره وکړل چې د دوی په اصطلاح فشار وارد کړي.

رسنیزې ترهګرۍ ته فشار واردول وویل شول. هر پنځه کسه ابن الوقت کښېناستل، مشوره یې وکړه چې څنګه باید په حکومت فشار وارد کړي، او د مشورې پایله یې دا وه چې باید بېګا ته پنځو رسنیو ته لاړ شي او وېره، ترهه او مایوسي خپره کړي. پوښتنه دا ده چې آیا دوی پر ولسمشر یا حکومت فشار واردوي او که پر خلکو اروایي او روحي فشار واردوي او ذهني عذاب ورکوي؟

یو وایي کارونه په ټپه ولاړ دي. نو سړیه، کارونه په څه شي روان شي چې تا خزانه په صفر پرېښې ده او د دیارلس کاله دې د ملت شتمنۍ په بې رحمۍ لوټلي دي؟ دا خو ستاسې د غلاوو او لوټ برکت دی. دا خو ستاسې د چور او بې کفایتۍ برکت دی. د غني په نظام کې فساد ستاسې تداوم دی. د تداوم برخه یې له تاسې میراث پاتې فساد او د تحول برخه یې خپل نوي پروګرامونه او طرحې دي.

دا هرچا ته معلومه ده چې د ادارې تر جوړېدلو مخکې د ادارې وظیفه معلومول، ادارې ته تګلاره معلومول، د ادارې لپاره ستراتیژي برابرول او د ټول نظام لپاره یو چوکاټ او خط السیر برابرول اړین دي.

له غني سره دوه انتخابه ول. یا دا چې په زړه پروژوي، قراردادي، ټېکه داري، سهامي او وزیرمحوري بڼه دوام ورکړي او یا دا چې لومړی د هر وزارت مسیر، کاري لایحه، کاري سیمه، او په یوه لویه ملي طرحه کې د هغه ځانګړی او مشخص رول معلوم او وروسته دوهمې مرحلې یعنې اجرائیو او تطبیقي مرحلې ته داخل شي.

زما په نظر، د زاړه حکومت د ناکاره توب یو دلیل دا دی چې په نه شتون یې کومه حادثه یا فاجعه رامنځته نشوه. اوس ثابته شوه چې نظام او نسبي وضعه خلکو ساتلې ده. تر اوو میاشتو پورې وزیر نشته، والي نشته، خو خلا یې نه محسوسېږي. د دې څه معنا ده؟ د دې معنا دا ده چې وزیر هیڅ نه کول. والي هیڅ نه کول.
پرېږدئ غني د وزارت او ولایت مقامونه داسې حالت ته انتقال کړي چې نه شتون یې ریښتیا خلا رامنځته کړي او سرپرستي ریښتیا نیمګړتیا رامنځته کړي. تر څو به داسې وزیران ټاکو او عزلوو چې نه شتون یې اثر نه پرېباسي.
پرېږدئ چې غني د سترو سیمه ییزو پروژو، لکه ټاپي، کاسا، لاجوردو دهلېز، سترو بندونو جوړولو په وسیله ملي اقتصاد د وړو پروژو او فنډونو له تکیې څخه خلاص او دندې لنډمهالو قراردادي کارونو څخه اوږدمهالو، پایدارو دندو ته واړوي.