د بابړې په یاد|| جلال یعقوبي

تاریخ مو د ماضي له تیرو پیښو خبروي، په حال کې مو سیاسي شعور پیاوړی کوي او د راتلونکي لپاره د عبرت درس راکوي، د بابړې پیښه هم د تاریخ هغه توره پاڼه ده، چې د تورې ماضي د ویر غمجنه کیسه کوي او د روښانه سباؤون لپاره مو د مبارزې حس پیاوړی کوي، تاریخ هغه پاڼه ده چې د بیلابیلو پیښو، شخصیتونو او مسایلو کیسه کوي، د بدو څیره بده او د ښو څیره ښه ښایي، تاریخ باید له یوه نسل څخه بل نسل ته انتقال شي، تر څو راتلونکي نسلونه مو له تیر تاریخ سره آشنا شي؛ د بابړې پېښه هم د پښتنو په تاریخ کې یوه توره ورځ ده چې په اړه یې باید پښتنو ته معلومات ورکړل شي او د هغه وحشت کیسه ورته وشي چې ۶۹ کاله وړاندې پاکستاني وحشیانو په بابړه کې ترسره کړه.

۱۹۴۸د اګسټ ۱۲ مه هغه ورځ ده چې په زرګونه انسانان په خپلو وینو ولمبیدل او په سلګونه انسانانو خپل ژوند له لاسه ورکړ، د دوی لویه ګناه د خپل غوښتل وو، پدغه ورځ د بشریت دښمن او د تروریزم ځاله پاکستان، پنجاب او انګریزي ښکېلاکګرو د خپلو پنجابي لاسپوڅو په همکارۍ د پېښور په ټکر او بابړه کې د وینو ویالې جوړې کړې او د آزادۍ پر پاڼه يې د پښتنو په وینو سره کرښه کش کړه، وحشي صفتو پنجابیانو د ۶۰۰ سوو هغو پښتنو ورونو وینې تویې کړې چې خپل سالم حق (آزادي) یې غوښته او د خپلو حقوقو لپاره یې مبارزه کوله؛ که څه هم دا غږ هغه مهال په یو نه یو ډول خاموش کړای شو، خو د باچاخان بچیانو هیڅکله دا پېښه هېره نه کړه او لا تر اوسه هم د پښتونستان د آزادۍ لپاره هڅې روانې دي او همداسې به تر هغه روانې وي چې تر څو محکومه پښتونخوا آزاد او یو ځل بیا لوی افغانستان جوړه شي.

ګڼې داسې تاریخي پیښې شته چې پر ارزښت یې کتابونه لیکل کیږي، خو ښایي د ولس یوه لویه برخه به مو ترې نا خبره او په اړه به یې هیڅ معلومات ونلري، د بابړې پیښه هم له همداسې تاریخي پیښو څخه ده، چې د ظلم، وحشت او ویر کیسه کوي، خو لا هم آن ګڼ لوستي ځوانان مو د تاریخ له دغې پاڼې ناخبره او په اړه یې معلومات نلري چې د دغې ورځې د ورکېدو خطر ترې احساسولی شو.
تېر کال د اګسټ په ۱۲ مه مې په ننګرهار د بابړې په یاد په هغه غونډه کې ګډون کړې وه چې د جلالکوټ ادبي خوځښت او د لوی افغانستان د تحریک لخوا جوړه شوې وه، غونډه ښه وه او ښې پایلې یې لرلې؛ هیله مند یم چې سږ هم د پښتون میشتو ورونو سیمې او په تېره بیا ننګرهار د ورته غونډو کوربانه وي؛ څو ځوانانو د دغه ډول تاریخي پېښو په اړه معلومات ورکړل شي او د پاکستان د هغو وحشتونو کیسې ورته وشي چې تر دې دمه یې په پښتنو کړي او لا یې هم دغه ظلمونو په بېلابېلو ډولونو روانې دي؛ د دې ګټه به دا وي چې د تاریخ یوه رڼه پاڼه به له لمنځه تلو څخه وژغورل شي .

زه نه غواړم چې دلته پر دې بحث وکړم چې په بابړه کې څه تېر شوي؛ غواړم د دې ورځې پر تاریخي اهمیت او ارزښت خبرې وکړم، زه چې تل مطالعه کوم او غواړم له تېر تاریخ ښه خبر و اوسم؛ بیا هم کال وړاندې د یادې پېښې په اړه په هیڅ نه پوهېدم او نه مې پدې اړه کله اوریدلي وو، خو هماغه د جلالکوټ ادبي خوځښت غونډه وه چې اړ یې کړم څو پدې اړه مطالعه وکړم او ځان له دغې ورځې خبر کړم، که څه هم د دې ورځې په یادولو سره د درد احساس کوو، خو د آزادۍ لپاره د مبارزې حس مو هم پیاوړی کوي او حتمي ده چې د پښتونستان د آزادۍ لپاره د ځوانانو د مبارزې حس پیاوړی، د پاکستان پر وړاندې نفرت لا پسې زیات او هڅې مو لا ګړندي کړو، چې پدغه برخه کې د بابړې پېښې تاریخ کیسې له موږ سره بشپړ همکاري کولی شي.

تېر کال په ننګرهار کې د بابړې په یاده جوړه شوې غونډه ډېره محدوده خو ګټوره وه؛ سږ هیله مند یو چې مدني ټولنې او سیاسي احزاب پدغه برخه کې چپ پاتې نه شي او د یادې ورځې په یاد سترې غونډې، علمي کنفرانسونه او سیمنارونه جوړ کړي، نه یوازې د ننګرهار ځوانانو ته بلکې ښه به دا وي چې په پراخه کچه غونډې جوړې شي او د لا ډیرو سیمو او ولایاتو ځوانانو ته پکې پراخه ونډه ورکړل شي چې داسې به یې اغیزه هم مثبت او لا ډیر ګټور وي.

پدې هیله چې په ګانده کې د داسې تاریخي پیښو په اړه راتلونکي نسلونه مو پوره معلومات ولري.