زمانیکه طفل بیش نبودم؛ مدام از کمک های خــــارجی و سرمایه گذاری های خارجی در افغانــــــــستان میشنیدم. باخود میگفتم چی زیباست این قانون بشریت و انسان دوستی که با وجود تعصــــبات مذهبی حس بشریت و انسان دوســـــتی یک جامعه کفری را برای معاونت و دستگرفتن جامعه اسلامی دیگری وامیدارد. در حالیکه این چنین نبود ودر حقیقت قصه دیگری داشت. سرمـــــــایه گذاری خارجی بحث ایست که با وجود مخــــالفتداران بیش از حدش طرفداران نیر با خود دارد. جهت روشن ساختـــــــن موضوع بهتر میدانم تا بر تعریف و شناخت بهتری از سرمایه گذاری خارجی بپردازم.
سرمایه گذاری خارجی و کمک های خارجی: عبارتنداز کمــــــک های ظاهراً بلاعوض به منظور ظاهراً رشد اقتصادی٬ ثبات ملی٬ امنیت و بیرون رفت از رکود اقتصـــــــــادی تلقی میگردد. که این چنین سرمایه گذاری ها معمولا در کشورهای روبه انکشاف به نظر میرسد. کشورهای غربی دلیل عدم موجودیت سرمایه کافی در کشورهای رو به انکـــشاف را عامل اصلی رکود و ضعف اقتصادی دانسته٬ وراه بیرون رفت از آنرا سرازیر شدن این سرمــایه ها از کشورهای صنعتی و پیشرفته به کشورهای رو به انکشاف میدانند.
سوال اینجاست که آیا این دلایل میتواند اثبات کننده این امر باشد که سرمایه گذاری خارجی میتواند رفاهیت را دراین کشورها تامین نماید؟
تصور من اینست که اگر از سرمایه گذاری خارجــــــی به نحو درست و تحت شرایط معین طوریکه منافع ملی را در معرض خـــــــطر قرار ندهد استفاده صورت گیرد؛ بهترین روش برای رشد و انکشاف اقتصادی دانسته میشود.
اصــــــــــل مسأله اینجاست که این شرایط در کشورهای رو به انکـــــشاف مهیا نبوده؛ تابتوان سرمایه های خارجی را برای مدت معین و پیشبینی شده در این کشورها به منظور سرمایه ګذاری بیشــتر نګهداری کرد و به تدریج این سرمایه ها را در پروژه های ملی و زیربنـــــــایی چون اعمار بندهای آب٬ استخراج معادن٬ اعمارفابریکه های تولیدی و سکتور زراعت به خرچ داد تا سبب پیشرفت اقتـــــــــصاد ملی ګردد. لذا به باور من کــــــــشورهای رو به انکشاف بستر مناسب برای سرمایه گذاری های خارجی نمیباشد. وازسوی دیگر کشورهای سرمایه گذار از مکلفیت های اجتماعی اش کاملآ نا آگاه است؛ که به منــــــــظور جلب اعتماد خود همه قوانین بشری٬ اجتماعی٬ و عاطفی را نادیده گرفته . صرف بر این آگاه است که سرمـــــــایه گذاری کند و مفاد را به خارج از این کشورها انتقال دهد؛ این عمل را در علم اقــــــــــتصاد به نام سرمایه گذاری غارتگر یاد می نماید. سرمایه گذاری خارجی در کـــشورهای رو به انکشاف حیثیت حیوان وحشی درنده را داشته و چون قاتل حرفه ایی به قوانین این کشورها اصـلاً توجه ندارد؛ و در بسیاری موارد با نفوذ که بر مقامات دولتی این کشورها دارد قوانین را به نفع خود تغیر میدهد؛ وجـالبتر از اینکه تمامی کمک ها را وابسته به تغیر قوانین به نفع سرمـــــــــایه گذاری خارجی میسازد.
ورود سرمایه خارجی و عمـــــــلکردهای بی رحمانه آن در کشورهای رو به انکشاف چون افغانستان سبب شده است تا به کار افتادن این سرمایه ها تعداد زیادی از ســـــــرمایه گذاری داخلی به شکست مواجه گردد وبر خلاف هدف ادعا شده که سرمایه گذاری خارجی میتواند استخدام را افزایش دهد؛ بی کاری را دامن زده و تعداد زیادی از کارگران و انجـــنیران به صفوف بیکاران بپیوندد. سرمایه گذاری خارجی با استفاده از اصــل رقابت دست به رقابت قاتلانه زده و سرمایه گذاری داخلی را با داشتن امتیاز کیفــــیت بالا به زانو در می آورد؛ و اقتصاد این کشورها را از اقتصادی تولیـــــــــــــــدی بر یک اقتصاد مصرفی تبدیل مینماید.
کشورهای پیشرفته به منظور جلب منفعت شخصی خود دیریست که افغانسـتان را نیز مورد شکار خود قرار داده و از آن به اشکال مختلف بهره میبرند. در نتیـــجه سیاست بی بند وبار سرمایه گذاری خارجی که افغانــــستان فعلاً نیز دامنگیر آن است هر سال به مقدار واردات افغانستان افزایش به عمل آمده؛ و متناسب به آن کاهش تولید در افغانســــتان صورت گرفته است؛ و اقتصاد این کشور را از یک اقتصاد تولیدی بر یک اقتصاد مصــــرفی بالایی تبدیل نموده است؛ تا سرحدیکه امروز اقتصاد این کشور کاملاً وابسته به تولید خارجی است. مثال بهتر آنرا میتوان بندر تورخم دانست که چند قبل نیز پاکستان جهت تطبیق پلان های جدیـدش افغانستان را با بستن بنـــــدر تورخم جهت تجارت کالا و مواد ارتزاقی تحت فشار قرار داد. پاکستان با درک این که اقتصاد افغانستان یک اقتــصاد کاملا بسته٬ متکی به سرمایه ګذاری خارجی و واردات مخصوصاً ازپاکستان میباشد مدام جهت تطبــیق پلان های خود این روش را در مقابل افغانستان به کار میبرد. و این یک تحفه بد از ســــیاست اقتصاد بازار٬ سیاست تبدیل نمودن اقتصاد ملی بر اقتصاد خصوصی و سیاست بی بندوبار سرمایه گذاری خارجی در افغانستان است. بسیاری از دوســــــــــــتان شاید به این گمان باشد که سرمایه خارجی در موسسات تولیدی خصوصی استفاده شده و سبب ارتقا تولیدات داخلی میگردد ولی حقیقت این چنین نیست؛ موسسات تولیدی وابسته به سرمایه گذاری خارجی بعداز بین رفتن تولیــــــدات داخلی تولیدات خود را تحت نام تولیدات داخلی مورد حـــــمایه قرار میدهد که در حقیقت این موسسات تولیدی همان موسسات تولیدی بزرگی کشورهای صنعتی سرمایه گذار اند. سرمایه ګذار خارجی که از امکانات خوب و ارزان این کشورها چون کار ارزان و مواد خــــــام به مقایسه کشورهای پیشرفته مفت و رایگان و بازار خوب بهره میبرند. سالانه با اســـــتفاده از امتیازات که از نگاه قانون برای خود در این کشورها میسازند پول های هنګفت را به ګونه اسعار و ارز ازاین کـــــــشورها خارج میسازند و بنیه پس انداز را در کشورهای خود شان تقویه میکند.
میتوانم ادعا کنم که در صورت موجود بودن دولت قوی که بتواند از منافع ملی کشور دفاع نماید و اصل حمایت از تولیدات داخلی را قربان منافع موسسات خـــارجی ننمایند؛ سرمایه گذاری خارجی بهترین روش برای رشد اقتصادی دانسته میشود.
اما با استفاده از تیوری ماکــــــــیاول که در کتاب شهزاده (پرنس) خود ارایه کرده است؛ و رسیدن به هدف با هر وسیله ممـــــــکن را مشروع دانسته؛ میتوان ګفت که سرمایه خارجی برای سیاحت در این کشورها نیامده بلکه دنبال مــفاد متوقع خود اند. لذا سرمایه گذاری بی بند وبار خارجی را میتوان عامل بی ثباتی کشورهای روبه انکشاف دانست.
در اخیر به امید یک افغانــــــستان سبز٬خود کفا٬ آباد٬دارای اقتصاد ملی و متکی به تولیدات داخلی هستم.
نویسنده : حکمت الله نظری
منابع:
چرا بازار آزاد نه ( پوهندوی سید مسعود)
فرهنګ اقتصاد بازار ( داکتر ویم کوستر)
—————————-
د لیکوالو له نظر سره د تاند د دریځ یووالی ضروري نه دی.
سلام علیکم
نظری صاهب ، خوب ګفتي.
من اګر عوض متفکر دوم جهان و باندازهء او اقتصاد دان میبودم،
تمام مامورین خارجي راکه از ادارات و موءسسات افغانستان هر یک به هزارها $ معاش میخورند و میبرند و…؛ و تمام اموال بې-کیفیت پوکیستیانی و ایرونی و چینایی و ازبکستانی و…. را از سرحدات و ګمرکات اجازهء عبور و مرور نمیدادم!. مخصوصاََ آنانې که باز پوکګری ها هم میکڼند و افغانهای مهاجر را آزار ها همی دهند!!!.
له ماهاتما ګاندهی، نیلسن مڼډیلا او خان عبدالغفار خان څخه یی زده کړئ!. ، و من الله التوفیق.
علیکم سلام جناب برادر محترم با تشکر فراوان از نظر نیک تان خداوند رهبران و دولتمردان ما را توفیق عملی نمودن این اقدام ملی عنایت فرماید.