يوبېړنی تحليل | استاد شهسوار سنګروال

د چارشنبې ورځ 1398کال دسنبلې 27 مه،چې د 2019 کال دسپتمبرله 18مې سره برابره وه په تورخم کې د پاکستان لومړي وزيرعمران خان د افغانستان او پاکستان ترمينځ د تګ وراتګ دا مهمه لاره هره ورځ د24 ساعتولپاره پرانستله.

افغان حکومت بايد په دې پوه شوی وی، چې له دې څخه د پاکستان موخه څه ده؟ ولې له بده مرغه چې دا له غميزې ډک يوتريخ حقيقت بايد وزغمو چې افغانستان ځکه له پاکستان سره ورته دريځ نه لري،چې پاکستان غوندې پياوړې ديپلوماسي نه لري،هغسې پوځ نه لري اوهغسې استخبارات…!؟

پاکستان کوښښ کوي،چې د اسراييلوغوندې خپل ګاونډيان په دې لړکې افغانستان د خپلوتوطيو له مخې کمزوری کړي، چې يوه نمونه يې د تورخم دغه کرغېړنه هڅه وه،چې په اصطلاح سرحدي پوله يې وبولي…له دې څخه دپاکستان څوشومې او ناوړه موخې دپام وړدي،چې لنډيز يي په دې ډول دی  :

لومړی همدغه دکرښې نوم،چې دوئ په يوه دړه کې د؛ تورخم پولې …؛نوم کارولی دی …پاکستان کله هم يوټولمنلی نوم په دې تړاونه درلود،دبېلګې په توګه ،دغې استعماري کرښې ته په بېلابېلووختونودفرنټېرلاين،باونډري لاين،باډر(بورډر)اوپه ټوله کې ورته ؛ صوبه سرحد،چې اوس ورته ؛ خيبرپښتونخوا ؛وايي نوم اسعمالېده …

کله،چې تړون دواړه غاړوته مبهم وي تړون خپل نړيوال باورله لاسه ورکوي…دپام وړخبره خوداده،چې په سريزه کې لادغه تش په نوم سرحد ته ؛ دنفوذساحه ؛ټکی کارول شوی دی ،چې ددې مانا دچادملکېيت په مانانشي راتلی…

له دې سربېره دافغانستان تېروحکومتونودډيورنډکرښه په دې دليل نه منله،چې دنړيوالې پولې په نوم نده لاسليک شوې…

ددې لنډې مودې کيسه ده،چې حنيف اتمرله پاکستاني چارواکوپه سرکې له جنرال عامرسره اس اوپي سند د؛ باډرمنجمينټ ؛په نوم هم دېته ورته چلن کړی لکه څرنګه چې دننګرهاروالي مياخېل په هغه غونډه کې برخه واخسته،چې د؛تورخم پولې …؛په نوم يي يوه دړه وکښله .

دوهم،پاکستان،چې د24ساعتوله پاره دغه نامنل شوې پوله خلاصه پريږدي،موخه يي دانه ده،چې له افغانانوسره کومه خواخوږي لري…که چېرې داسې وی په جلال ابادکې دپاکستان قونسلېټ کې به افغان ناروغانوساه نه ورکوله…همدغسې تورخم ته څېرمه پېښې دساري په توګه يادولی شو.

ددې پولې دپرانستې يوه ستره موخه داهم ده،چې يوتعدادځوانان دتېر په څېر وروزي،وسله وال يې کړي اوبيا يې کشمېر ته دجنګ لپاره ولېږي،چې ګنې هلته اسلا م په خطرکې دی .دا ډول پېښې تاريخي شاليد هم لري…زموږله ځوانانودبنګله ديش په جګړه کې دپنځه سوه کالداروپه ورکړې استفاده کېده…همدارنګه په بيلابېلووختونوکې افغان ځوانان دکشميرجګړې ته هم استول شوي دي،چې تراوسه پورې دډېرومړی او زوندی معلوم نه دی .

هغه خونړئ غميزه ښايي ډېروته معلومه وي،چې دپاکستاني چارواکودمعاملې پربنسټ ،امريکا په افغانستان مرګوني بمونه غورځول،ولې دکشميريوه مشرچې قيوم خان نومېده جنرال مشرف ته ووېل،چې امريکايان بايدداسې بريدونه وکړي،چې دکابل دوړې موږ په اسلام ابادکې ووينو…افسوس،چې موږدقيومخان په څېرمشرانوته کشميرګټو !؟

درېيم څومره،چې ددډيورنډ دکرښې مساله ده،چې يوشمېرکسان وايي،داپريکړه يوازې دافغانستان خلک کولی شي …داخوسمه ده،چې داپريکړه به ولس کوي،ولې دا بايدهېرنکړو،که موږهمداسې بې توپېره اوبې تفاوته پاتې شو،چې نن اغزن تارومنو،سباپولې ته غاړه کېږدو،په دې مانا،چې ځه پرېکړه به ولس کوي …خوکله چې خبره يووخت دملګروملتوادارې ته ځي دوې بيا هددغه لاسوندونه کاروي،که چېرې دغې کرښې قانوني ارزښت نه در لودلې دوخت حکومتونوولې خپل غبر ګون ونه ښود؟

څلورم،تاسې وګورئ ،چې پاکستان په هر وخت کې خپلې هڅې کړېدي،دسردارمحمدداودخان دواک په مهال هغه مهال،چې ده پاکستان ته سفروکړاوپه دې سباچې پلاوی راته دشپې ناوخته دپاکستان دبهرنېيوچارووزيروحيدعبداله ته تيلفون وکړ،چې غواړم تاسويوځل وګورم هغه ورته وويل ډېرناوخته دی،هغه کړل چې ډېراړين کارلرم…ب الاخره راغی اويوکاغذيي ورته مخ کې کېښود،چې دالاسليک کړی .وحيدعبداله ورته ووېل داڅه دي؟دادډېيورنډدکرښې اسناددي چې بايدپه رسمېيت وپېژندشي…وحېدعبداله موسکی شواوورته وويل ،نه يوازې داکارزه نشم کولی بلکې ولسمشرداودخان يې هم نشي کولی،ځکه چې په 1949کال لوې جرګې هغه ټول قراردادونه،چې انګريزانو سره يي په بيلابېلو وختوکې شوي ووټول يې لغوه اعلان کړي دي،نو به دې بنسټ دډورنډ کرښه هېڅ ډول رسمېيت نه لري …

پنځم ان دطالبانودواک په مهال هم يوواردپاکستان يوپلاوی کابل ته راغی له يوشمېرطالب چارواکوسره وليدل په ډېرې نهيلئ بېرته ستانه شول …

دوهم ځل دپاکستان دکورنېيوچارووزيرمعين الدين حيدرکابل راغی اوبيا کندهارته لاړ،چارواکوورته وويل پام چې ملاعمرته يې ياده نکړې،چې سپکې سپورې وانه ورئ …درېيم ځل پخپله جنرال مشرف هڅه وکړه،چې ملاعمرته ووايي چې ډېيورنډکرښه لاسليک کړي،ولې هغه ورته سخت ځواب ورکړ…

په پاې کې دا خبره کووم،چې يوازې په دې خپل مسولېيت نشورفعه کولی،چې دا پرېکړه به خلک کوي …داپريکړه به خلک کوي،ولې پاکستان هم دبين المللي محکمې لپاره اسنادبرابروي،چې نړيوال حقوقي اوتاريخي ارزښت ته لا ره پرا نيزي ،چې ګنې موږ،چې په بېلابېلووختونوکې کوم کارونه کړي دي دافغانستان حکومت کوم غبرګون نه دی ښودلی،که داددوئ خاوره وی نوولې زموږدهرکار پر وړاندې چوپ پاتې وو؟نه نړۍ والې محکمې ته کوم وړاديزوکړ اونه يې هم کوم غبرګون وښود…دمثال په توګه لکه دوئ چې دکشميردمسالې په اړه،دهنددوروستئ پرېکړې په تړاوملګروملتوته شکايت وکړ…

له بده مرغه،چې زموږهرمشردځان دخلاصولولپاره همداخبره کړې ده،چې داپريکړه به خلک کوي…ښه که داسې وي خيردادولت دڅه له پاره دی؟

هرولسمشرته په کاردی ،چې يوازې دځان دساتلولپاره هڅه ونکړي ،له خپلوسېاسي ګټونه ملي ګټې قربان نکړي…دډېيورنډناولې کرښه،تراوسه هېڅ افغان نه منلې اوښايي راتلونکې کې هم ونه مني،نوپه دې اساس دولتونه بايدداسې زمينه برابره نکړي،چې پاکستان ديوه لاسوندپه توګه دافغانستان په زيان اودپاکستان په ګټه استفاده وکړي.