پس از تجاوز اتحاد شوروی به افغانستان، دیدگاه ها و مقوله ها برای ساماندهی اجتماعی، بدون آن که بسیار در همسویی با واقعیت ها قرار داشته باشند، در نسخه های پیچیده شده و وارداتی، جزو برنامه هایی می شوند که اینک سه دهه پس از تجربیات آن ها و آنچه از پیامد ها در پی آمد، فهم ما برای طی طریق در مسیر درست، هرگز نتوانسته است از جاده های فرعی، در مسیر عام، جا بیافتد؛ که در سرزمینی با تنوع قومی، ناممکن است بحث عدالت اجتماعی را در نوسان هایی که به ویژه در هنگامه های حضور خارجی، اشاعه می دهند، نهادینه کرد.
از هنگام کودتای 7 ثور سال 1357 خورشیدی تا تجاوز شوروی، حاکمیت های تنظیمی و طالبانی که اکنون درگیر تجربه ی تمامی دنیا در جغرافیای افغانی استیم و گنجانیدن این همه وسعت در بخشی از کره ی خاکی، حتی در ظاهر نیز مشکل ساز است، اعاده ی نظم و حداقل ثباتی که در دنبال خویش، مردم ما را در همپذیری واقعی و گرایش به یکدیگر، نزدیک کند، مستلزم آن بینشی ست که جامعه ی افغانان را برای توجه به خودشان می خواند و در حالی که نیاز داریم واقعیت های خودمان را همان گونه که بودند، دوباره بشناسیم، با شناخت از وزنه های متفاوت (اقوام داخل افغانستان) و با رعایت احترام به یکدیگر، پس از تجربه ی چند دهه خصومت های تحمیلی، در جامعه ی بحران زده و سیاست زده، تنوع قومی کشور خویش را باید جزوی از همان قیدی بدانیم که توضیح آسمانی شعبه شعبه را دارد و اما راستکاری و رعایت، آدمیت را در قبول ارزش های انسانی و آسمانی، از شان تقوا و دانش، کمال می بخشد.
با انتشار کتاب «پشتون ها» و با بیش از 50 مقاله ی آن، بر ابعاد مختلف حیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، تمدنی و تاریخی این قوم شریف، نجیب و با عظمت افغانستان پرداخته ام و روشنگری بر این یکی از بزرگترین واقعیت های افغانستان را، کاری فقط در جهت شناخت آن جایگاه هایی می دانم که با رعایت آن ها که پیراسته از سیاست ها و تحاریف بیگانه گان و دشمنان باشند، با فهم خوبتر از جامعه ی خویش، خودمان را با توان ها و ظرفیت هایی که داریم برای مطلوب های انسانی، نزدیکتر کنیم.
یادآوری:
ناشر کتاب «پشتون ها» : دانش خپرندويه ټولنه (انجمن نشردانش)
محل پخش و فروش کتاب «پشتون ها» : کتاب فروشی دانش؛ رو به روی شرکت رحیم گردیزی، جاده ی ده افغانان- دهن باغ، کابل.
قدرمن مصطفی عمرزی ته د دې مهم او با ارزشه اثر د چاپ او خپریدو له امله مبارکي وایم . دوی ته لا زیات توان ، حوصله او بریالیتوبونه له لوی څښتن تعالی ج نه غواړو.