څنګه معده سالمه وساتو/ د ډاکټر سباوون ځواب

قدرمنو لوستونو له ډیرې مودې پس یو ځل بیا ستاسو په خدمت کې یم د سختو مصروفیاتو له امله یوه موده غیر حاضر وم په خپلې بزرګوارۍ ما وبخښئ له دې وروسته هیله کوم وکړاي شم ستاسو پوښتنې ځواب کړي شم.

پوښتنه :

یو قدرمن ورور چې خپل نوم ېې نه دی یاد کړی پوښتنه کړې چې څنګه کولاي شو خپله معده سالمه وساتو .

 ځواب :

لکه چې ګورو دغه پوښتنه ډیره جامع ده او پراخ ځواب غواړي خو په لنډه توګه به دا ووایو چې  دسالمې معدې راز په سالمو خوړو کې دی البته سالم خواړه په دو معناوو دي لومړی دا چې باید خواړه پاک وي دمعدې ډیرې ستونزې دناپاکو خواړو له امله پيدا کیږي  دمثال په توګه په افغانستان کې د جادریا او آمیب پرازیتونه دمعدې او کولمو لویه ستونزه ګڼل کیږي ډیری ناروغان چې په جاردیا اخته وي ممکنه ده ډیره موده د معدې د زخم یا ټب درمل وخوري چې هیڅ ګټه به نه لري په هر صورت حتي د معدې دزخم عامل هم ډیرځله د هیلي کوباکټرپیلور  په نامه یو میکروب دی .

دمعدې د سالم ساتلو لپاره بله مهمه دا ده چې خواړه ډیر او په  یو وار ونه خوړل شي ځکه که په یو ځل خواړه وخوړل شي معدې ېې هضمولی شي خو نورې ستونزې به له ځان سره ولري .

دغه راز سره کړي خواړي او مسالې هم  دمعدې لپاره ستونزې پيدا کولاي شي ډیر سور او ګرم چاي هم ویل کیږي دمری دسرطان یو عامل بلل شوی دی .

 له ډیرو غوړو خوړو پرهیز وکړئ میوه اوسبزیاني چې فایبرژ ولري ډیر استعمال کړئ اوس چې د روژې مبارکه میاشت ده هڅه وکړئ په روژه ماتي کې په یوځل ډوډۍ هغه هم غوړ او دمسالې درلودونکي خواړه ونه خورئ .

 د پروبیوتیک په نامه یو ډول مکمل خواړه پيدا کیږي چې د کوملو دښو او بد میکروبونو ترمنځ تعادل ساتی په نورو هیوادونو کې پریمانه پیدا کیږي خو ممکنه ده په افغانستان کې نه وي البته دغه مواد په مستو کې موندل کیږي که مستې وخورئ ښایي درسره مرسته وکړي .

سترس او روحي فشار له ځانه لیرې کړئ د معدې لوي مشکل د سترس له امله وي  د سترس دلیرې کولو ډیر طریقې شته دمثال په توګه یوه عام خبره چې په اروپا کې ډیر پرې عمل کیږي هغه دا چې ټول ډاکټران خپلو ناروغانو ته وايي پر هغو کارونو سر مه خوږوه چې ستا له وسه بهر وي او ته ېې نه شي کنټرولولی که په د غو کارونو فکر وکړې له ستونزو او سترس پرته بله نتیجه نه لري .

 دسپورت د نوروګټو ترڅنګ معدې ته هم ګټه لري، دمعدې تر ټولو لویه ستونزه د معدې زخم دی په دې هکله به لږ په تفصیل خبرې وکړو.

 دمعدې زخم هغه وخت رامنځته کیږي چې  د معدې دمخاط (داخلي پوښ ) د مقاومت او دتیزابي ترشحاتو ترمنځ انډول  یا تعادل خراب شي  په نیتجه کې دهاضمي سیسټم دفاعي عوامل ګډوډیږي  او دمعدې زخم یا ټپ رامنځته کیږي  دمعدې اسید ډیر قوي دي چې هرڅه هضمولاي شي خو د معدې مخاط هم دومره مقاومت لري چې په خپلې معدې دددغو تیزابو دناسم اغیز مخه نیسي  کله چې دغه دفاعي حالت خرابه شي  نو معده زخم شي .

نن سبا دمعدې په زخم کې دهیلیکوباکټر پيلور په نامه دیوه مکروب شتون  ثابت شوی دی  چې دمعدې  دزخم اتیا فیصده علت همدا میکروب دی  خو پردې سربیره ځینې درمل لکله بروفین ، اسپرین ، او نور التهاب ضد درمل  دغه راز سترس او روحي فشارونه  دمعدې په زخمونوکې اغیزمن دي هغه کسان چې دمعدې زخم لري باید حتماً ددغه میکروب پلټنه پکې وشي کله چې دغه میکروب ثابت شي او ناروغ ته انټي بیوټیک ورکړل شي  نو د معالجې په وړاند ې ډیرژر غبرګون ښيي او مثبته نتیجه ترې ترلاسه کیداي شي .البته دغه میکروب ښايي د ډیرو روغو کسانو په معده کې هم موجود وي خوله دې چې دهغوي د معدې د مخاط او اسید ترمنځ تعادل نه وي خراب شوی نو دمعدې زخم نه  پیدا کوي .

د معدې دزخم  نښې نښانې  ډیرې دي  د مثال په توګه  یوه عامه نښه درد دی دغه درد سوزنده وي اوموقیعت ېې د نس په پورتنۍ برخه کې د ټټر د منځنۍ هډوکي په ښکتنۍ برخه کې احساسیږي ډیر ځله دغه دردونه د زړه له دردونو سره  یو شان وي  ځکه خو په ځینو مواردو کې دمعدې ناروغانو ته په غلطۍ کې دزړه درمل هم ورکول  شوي وي  .

معمولاً د معدې درد له خوړو سره تړاو نه لري په دې معنې کله چې سړی  وږی شي درد نه لري خو له خوړو سمدستي وروسته درد احساسوي  او ممکنه له کانګو او د معدې له تشیدو وروسته  درد بیرته ښه شي .

د معدې زخم ممکنه ده د سوّهاضمې ،کانګو ،زړه بدوالي ، نفخ او باد او ارګیمي  سبب هم شي .

ځینې وخت د معدې زخم درلودونکي ناروغان ممکنه ده وزن بایلي  هغه ټکی چې نن سبا مطرح کیيږي اود سرطان په مخنیوي کې ډیر اغیزمن هم دی  دا دی چې دمعدې زخم په تیره بیا که دهیلي کوباکټر پيلور له امله وي دمعدې د مخاط دبیا بیا  التهاب سبب کیږي او دغه ګسټریټ ددې سبب کیږي چې دغه کسان د معدې په سرطان داخته کیدا ډیر چانس ولري  نو که تاسو هم په معده کې درد لرئ غوره ده ډیرژر ډاکټر ته ورشئ او دسرطان دمخنیوي لپاره دغو ټکوته هم پام کوئ :

که په معده کې هرډول درد لرئ ژر ترژره ډاکټر ته ورشئ او معاینات وکړئ او علاج پیل کړئ قطعي تشخیص ډیر مهم دی په تیره بیا دهیليکو باکټر پیلور په نامه دمیکروب شتون باید ثابت یا رد شي دغه چاره په علاج کې ډیر اهمیت لري .

 که د معدې زخم لرئ مناسب خواړه وخورئ دمثال په توګه  سره کړي خواړه ،اوومه سبزیانې او خامه میوه مه خورئ. ښايي تعجب وکړئ که درته ووایو چې که دمعدې زخم لرئ په اور کباب شوې غوښه په تیره بیا شامي کباب چې البته پاک وي ستاسو لپاره ډیره ګټه لري خولعاب داره خواړه په تیره بیا که مساله هم ولري ډیر تاوان رسوي .سره کړي پياز ،دکټوې مساله او خام پياز دمعدې ناروغانو ته تاوان  لري .غوره ده ګازرې او د ګازرو اوبه ډیرې استعمال کړئ .

سیګریټ او نصوار مه استعمالوئ  .

له سټرس ،هیجان او ویرې ځان ژغورئ که څه هم دغه کار دډیرو کسانو په باور سخت دی خو که وغواړو اوخپل ژوند منظم کړو ځان به له ډیرو اندیښنو او فشارونو وساتلی شو .

پرخوري یا ډیرخوراک او اوږده لوږه دواړه ښه نه دي  .

دغه راز دډاکټر له مشورې پرته درمل مه خورئ .

هیڅکله سبزیانې ناولې مه خورئ ښايي دا چاره ستاسو لپاره حیرانوونکې وي خو کله چې معده کې کوم پرازیت او میکروب لاره پیدا کړي دغه میکروب د معدې دزخم  سبب کیداي شي  .یوه خبره چې موږ  ورته توجه نه کوو دا ده چې ماشومان له ځمکې هرڅه خولې ته وړي  دهلیکوباکټر پيلور میکروب په همدې ډول ماشومانو اولویانو ته انتقالیږي خو د ماشومانوپه معده کې ډیره موده همداسې پاتې وي او کله چې زمینه برابره شوه  د معدې دزخم سبب کیداي شي .

د معدې پر زخم ډیر څه لیکل کیداي شي خو هغه مهم ټکي چې موږ ته مهم ښکاریدل په دې لیکنه کې راوړل شوي دي که تاسو د معدې زخم لرئ حتماً ېې باید علاج وکړئ په تیره بیا که ستاسو دغایطه موادو رنګ نصواري یا تور شو حتماً  باید ډاکټر ته ورشئ ځکه دا  د وینې نښه ده او دناروغ لپاره خطرناکه نښه ګڼل کیږي .

 په درناوي ډاکټر سباوون