که ته اشرف غني وای ؟! –  احمد ضیا

کله چې اشرف غني د ټاکنو پر سر را ولاړو ستونځو ته د امریکې د بهرنیو چارو د وزیر په منځګړیتوب له خپل سیال عبدالله سره د جوړ جاړي له لارې د پای ټکی کېښود نو سمدستي د خپلو پلویانو له مثبتو او منفي غبرګونونو سره مخ شو آن تردې چې ځینو خو لا د اشرف غني په پلوۍ ځانونو ته د خپلو هلو ځلو له کبله لعنت هم ووایه، دامنم چې داځل پښتانه پرته له کوم منظم جوړښت او سازماندهۍ څخه په یوه غږ راووتل او په خورا سپیڅلو احساساتو یې د یوه پوه او باتدبیره پښتانه په توګه د اشرف غني ننګه او ملاتړ وکړه؛ چې دغه چارهدتل له پاره نه هیریدونکې او د ستایلو وړ ده. خو که چېرې زموږ احساساتي ورونه لږ له خپلو احساساتو راکوز؛ په هېواد کې موجوده واقعتونو او په ځانګړې توګه د اشرف غني په وړاندې پرتو ستونځو ته زیر شي نو کیدای شي چې وار له مخه د هغه په محکومېدو کې له زغم او صبرنه کار واخلي. سره له دې چې د نړۍ، سیمې او هېواد په کچه د پښتنو او په تېره بیا  د اشرف غنې په وړاندې پرتې ستونځې ټولو ته جوتې دي خو زه یې شرایطو ته په کتو سره  یوځل بیا هم یادونه ضروري بولم.

 په نړېواله کچه د افغانستان په قضیه کې د مطرح سترو هېوادونو په توګه که امریګا، انګلیس، روسیې  او چین  ته نظر وکړو نو بیا هم د پښتون بخت کوټه دی: امریکا هېڅکله هم افغانستان  ته د راتګ په برخه کې د شمالي ټلوالې د لنډغرو مرسته له پام نشي اېستلی؛ داچې  (۵۰۰۰) سرتېري یې د پښتون  په کور او د پښتون په لاس وژل شوي؛ دا چي د پښتانه له لوري هغه ته په ورکړل شوي امریکایي ټوپک يې د پوځ جګپوړی جنرال وژل کېږي نو پښتون کله هم ورته د بښلو وړ نه دی. ترڅنګ یې؛ څنګه شونې ده چې انګلیس دې له پښتنو سره په جګړه کې د خپل پوځ تباهي اوتاریخي ماتې له یاده اېستلې وي او اوس یې  د دوستې پرځای د غچ اخستلو په فکر کې نه وي؛ بلخوا روسانو سره اوس هم په میزنوکې له شمالي ټلوالې سره د دوستۍ تړونونه او په مغزنوکې د پښتنو له لوري ور اوښتو؛ د سر زیانونو دردونه لا پراته دي او په دغه هېواد کې خپله ماتې یوازې او یوازې له پښتون څخه انګېري او بس. بل ځواک چین چې اوس په سیمه او نړۍ که په ستر اقتصادي او نظامي قدرت بدل شوی؛ لا له پخوا یي پنجاب ته د ورورولی لاس ورکړی او له ستراتېژیک پلوه هېڅ منطق نه لري چې خپل پخوانی ورور دې د پښتون په ملګرتیا خوابدی او ناراضه  کړي.

 په سیمه یزه کچه پښتون نه یوازې داچې کوم خواخوږی نه لري بلکې په سنتي ډول له ډېرو سترو تاریخي دښمنیو او تربګنیو سره مخ دی: په ختیځ کې  له پنجاب سره د ډیورن د ناولې کرښې په سر تاریخي ستونځه او نه پخلا کېدونکې دښمني، په لودیځ کې له ایران سره د ژبی، مذهب او اوبو په سرد ستونځو تر څنګ؛ ایران په سیمه کې د پان ایرانیسم  په وړاندې  پښتون یوازنی خنډ بولي او هېڅکله هم د غه قوم د ایران او تاجکستان په منځ کې د یوه ستر دېوال په توګه نشي زغملی، درې نور ګاونډیان ( تاجک، ازبک او ترکمن) هم په طبعي ډول د دې پرځای چې له پښتون سره خواخوږي ولري باید لمړی خپل لږکي وپالي.

د هېواد په کچه که لرې ولاړ نه شو او د ثور له انقلابه یې را ګز کړو یواځې په دولتي چوکاټ کې؛ هغه روڼ آندي پښتانه چې د خپل قوم د سالم مدیریت او رهبري توان یې درلود او په فکري لحاظ ددې جوګه وو چې د پښتون له کوره د ناخوالو ټغر ټول کړي؛ د امین او امینیانو، د تڼي او د تڼیانو، د نجیب او نجیبیانو، د حزبي او دحزبیانو( حزب اسلامي ) د طالب او طالبانو په نامه مړه، بندیان، ذلیل او له دندو ګوښه شول؛ چې اوس یې په دولتي چوکاټ کې تشه ټولو ته محسوسه ده. دا چې تر یوه بریده دغه ستره جفا د پښتون په حق کې ولې د پښتانه له لوري شوې ده، دا ځانګړی بحث دی او نه غواړم چې ژور پرې ولاړ شم. خو که چېرې بیا په اوسني حالت کې؛ په هېواد کې بشپړ واک ته د رسیدو موخه د پښتون یوالی اوځواک و ارزوو نو خورا دردوونکی او ځورونکی برېښي؛ هغه داچې د پښتون د یوې سترې برخې پر اوږه  تش داسلام او مسلمان په نامه د پنجاب ټوپک په دې موخه ایښودل شوی دی چې باید  پښتنه مور پرې بوره، پښتنه مېرمن پرې کونډه او پښتون ماشوم پرې یتیم کړي. یوه بله برخه بیا له رهبر نیولې تر وزیرانو، وکیلانو، والیانو، جهادي قوماندانانو او قومي دلالانو چې شمېر یې لږ نه خورا ډېر دی د پښتون سیاست په ضد د ټلوالې په ناپاکه ټغر ناست او په پوره بې شرمۍ سره له خصوصي مجالسو نیولې ترعامه رسنیو پورې؛ د هغې مدح او ثنا وایي. یواځې یوه برخه هغه  تیت او پرک پښتانه چې احساسات سپیڅلي وو په ناڅاپي ډول یوازې د پښتون په نامه له اشرف غني را تاو او د مرستې لاس یې ورکړ. او بل لوری بیا  ټلواله چې له نن نه ۱۳ کاله وړاندې د B52  الوتکو تر سیوري لاندي کابل ته را ننوته او د امریکا د شفقت له برکته یې د امنیتي اورګانونو په ګډون په دولتي ټولو ادارو منګولې خښې کړې او اوس د سیاسي ځواک  ترڅنګ د هېواد امنیتي ځواک هم بشپړ په واک کې لري  او له اقتصادي پلوه هم د دغې ټلوالې ځینې مشران د ناپاکو پیسو په لاس ته راوړلو سره آن ملیاردران شوي دي. چې له دغه مالي، سیاسي او نظامي ځواک نه په ګټه اخستو سره د یوه موټي قوت په توګه په هېواد کې هرچاره ننګولی او اغېزمنه کولی شي.

اوس نو پورتنیو توضیحاتو ته په کتو سره غواړم له تا و پوښتم: داچې په نړېواله کچه کوم قوی متحد نه لرې، داچې ګاونډیان دې د خير ښېګڼې پرځای د وینو څښاک ته ناست دي، داچې (پوځ، پولیس او امنیت) دې د بل په واک دی، داچې کوم غښتلی ګوند نه لرې، داچې رسنې دې د قوم یا ګوند پرځای د شخص په واک کې دي، داچې د تمویل کومه مالي منبع نه لرې، داچې په ټاکنو باور نه لرې، داچې کوم ټاکنیز پرمختلی سیستم نه لرې، داچې ورور پسې دې ټوپک را اخستی؛ د پردو په اشاره ژوند او تعلیم دواړه ترې اخلې ، داچې په پرمختګ باور نه لرې، داچې په خپلو کې یوالی نه غواړې، داچې په کور کلي کې د ناستې ځای نه لرې او داچې تر څټ دې تور پنجاب  او تر مخ دې لنډغر کودتاچیان لاس په ماشه ولاړ دي او ته په یوه هم دغلبې توان اوطاقت نه لرې. نو که ته اشرف غني وای څه به دې کړي وای؟ پرته له شکه جوړ جاړی. مګر بیا هم کیدای شي د ځینو ځواب دا وي چې له ځواکه مو کار اخست، جګړه مو کوله، خپل حق مو په زوره ترلاسه کاوه او…… غواړم و پوښتم په کوم زور، په کومه وسله،  په کومو پیسو او په کومه اراضي د ټلوالې لنډغر که جګړې ته زړه ښه کوي ستا تش په نامه ملي پوځ او ملي پولیس په واک کې لري، پیسې لري، متحدین لري او له کابله نیولې بیا تر تاجکستانه یې لار هم خلاصه ده؛ اوس نو راشه ته ووایه چې د وروستۍ جبهې په توګه کابل ته څېرمه  په خپل کور لوګر، میدان او لغمان کې ځای لرې؟ څرګنده خبره ده چې نه؛ نو بیا ولې جګړه؟ او منطق یې څه دی؟ آیا غواړئ چې داځل راپاتې روڼ آندي پښتانه هم د غني او غنیانو په نامه نېست او نابود شي؟ راځئ دا ومنوچې پښتنو د ۹۳ کال په ولسمشریزو ټاکنو کې له اشرف غني پرته بل وړنوماند نه درلود او اشرف غني پرته د جنرال دوستم له معاونته بله لار نه درلوده دا ځکه چې دا ځل لنډغرو په واک کې  آن دویم نمره ګي هم نه غوښته. او اوس مو چې ټاکنې ګټلي او لنډغران  دریم نمره ګۍ ته په زاریو د‎ي نو دا توره مو بس ده، او مبارک مو شه. د دې پرځای چې له اشرف غني فاصله ونیسئ نو ښه به دا وي چې لایې هم ننګه او ملاتړ وکړئ، د دې پرځای چې اشرف غني ته بد ووایئ نو ښه به وي چې د اصلاح په موخه غوره مشؤرې ورکړئ  تر څو په دې وتوانېږئ  چې تر بل ځل ټاکنو خپلې تشې او نیمګړتیاوې ډکې او پنځه کاله وروسته لا نور هم پیاوړي او ځواکمن و اوسئ.